Een ontplofte ster in het relatief nabije Windmolenstelsel in het sterrenbeeld Grote Beer geeft astronomen een zeldzame kans om een supernova in realtime te bestuderen.
In een sterrenstelsel op slechts 21 miljoen lichtjaar van de aarde is een ster ontploft. Daardoor kunnen astronomen deze supernova-explosie in realtime in detail bekijken.
De supernova staat bekend als SN 2023ixf. Ze werd op 19 mei ontdekt door de Japanse amateur-astronoom Koichi Itagaki in het Windmolenstelsel, ook bekend als M101 in het sterrenbeeld Grote Beer. Het is de dichtstbijzijnde supernova sinds SN 2014J, die in 2014 op zo’n 11 miljoen lichtjaar afstand plaatsvond.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
De supernova is helderder dan het hele omringende sterrenstelsel. Vorige week was haar helderheid maximaal. Ze kan nog maanden tot jaren zichtbaar blijven, zelfs met een eenvoudige telescoop.
Hubble
Astronomen zien elk jaar duizenden supernova’s. Maar omdat SN 2023ixf zo dichtbij is, kan hij veel gedetailleerder bestudeerd worden dan andere exemplaren.
Volgens astronoom Azalee Bostroem van de Universiteit van Arizona in de VS werden binnen enkele uren na de ontdekking wereldwijd telescopen op de supernova gericht. Uit die waarnemingen blijkt dat het waarschijnlijk om een type II-supernova gaat. Daarbij komt een zeer zware ster zonder brandstof te zitten, waardoor hij ineenstort en vervolgens explodeert.
Bostroem gaat met de Hubble-ruimtetelescoop het ultraviolette licht van de supernova nader bestuderen. Tot dusver lijkt het erop dat de explosie wordt beïnvloed door materiaal dat eerder door de ster is uitgestoten. ‘Hoe sterren massa verliezen, is een van de interessantste vragen’, zegt Bostroem.
Wolf-Rayetster
Tot nu toe zijn drie sterren aangewezen als mogelijke voorloper van de supernova. Een daarvan is een zogeheten Wolf-Rayetster, een zeer zwaar type ster. Momenteel is de supernova nog te helder om uit te maken welke ster precies is ontploft.
Verdere waarnemingen van SN 2023ixf kunnen onschatbare informatie opleveren over hoe supernova’s zich ontwikkelen. ‘Deze supernova wordt een soort steen van Rosetta’, zegt Bostroem. ‘Het wordt zo’n supernova waarmee we alle andere zullen vergelijken.’
