De Wereldgezondheidsorganisatie heeft mpox, ook wel apenpokken genoemd, uitgeroepen tot een noodsituatie voor de internationale volksgezondheid. Een nieuwe variant van het virus die een uitbraak veroorzaakte in Centraal- en West-Afrika heeft zich inmiddels ook verspreid naar Zweden.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft de uitbraak van mpox, voorheen bekend als apenpokken, bestempeld als een internationale noodsituatie. Dit is de tweede keer in twee jaar tijd dat de ziekte zodanig om zich heen grijpt dat de WHO met een dergelijke waarschuwing komt. Op 15 augustus werd de nieuwe mpox-variant voor het eerst buiten Afrika aangetroffen, in Zweden.
Wat is de apenpokken?
Mpox is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een virus uit de familie van het pokkenvirus. Het mpox-virus woedt onder verschillende diersoorten in Centraal- en West-Afrika, waaronder knaagdieren en apen. Af en toe springt het over op mensen. Het veroorzaakt dan kleine uitbraken.
Jongeren zijn gevoeliger voor likes
Moeten we ons zorgen maken over de gevolgen van sociale media op de mentale gezondheid van jongeren? Ontwikkelingspsycholoog Wouter van den Bos zocht ...
Er zijn twee verschillende stammen van mpox: clade I en clade II. De eerste leidt tot een ernstiger ziektebeeld en een hoger overlijdensrisico dan de tweede.
Achter de huidige uitbraak zit een subtype van clade I, genaamd clade Ib. De wereldwijde uitbraak van mpox in 2022 en 2023 was het werk van een subtype van clade II.
Tot nog toe is er geen bewijs dat deze clade Ib-variant gevaarlijker is dan de oorspronkelijke clade I-virussen, zegt viroloog Jonas Albarnaz van het Pirbright-instituut in het Verenigd Koninkrijk in een verklaring.
Hoeveel gevallen van mpox zijn er dit jaar?
De Africa Centres for Disease Control and Prevention meldden op 13 augustus dat er meer dan 17.000 verdachte gevallen zijn opgedoken in Afrika. ‘Dit is slechts het topje van de ijsberg, gezien de vele zwakke punten in surveillance, laboratoriumtests en het traceren van contacten’, meldde het agentschap in een verklaring.
Volgens de WHO zijn er tot nu toe alleen al in de Democratische Republiek Congo 15.664 gevallen gemeld. Er zijn 537 dodelijke besmettingen geweest. Dit is meer dan in heel 2023, volgens een verklaring die de WHO op 15 augustus deelde.
De huidige uitbraak treft vooral jonge volwassenen en kinderen. Dat is anders dan bij de uitbraak van 2022 en 2023. In sommige provincies van de Democratische Republiek Congo zijn kinderen onder de 15 jaar goed voor zo’n 69 procent van de verdachte gevallen.
Waar zijn de apenpokken opgedoken?
De huidige uitbraak is ontstaan in een mijnstadje in de Democratische Republiek Congo. Deze mpox-variant heeft zich inmiddels verspreid naar ten minste elf andere Afrikaanse landen, waaronder vier landen die nog nooit eerder onder mpox gebukt gingen: Kenia, Rwanda, Burundi en Oeganda. Mpox is ook vastgesteld bij één persoon in Zweden.
Wat is de overlevingskans als je mpox oploopt?
Bij clade II-varianten van het virus overleeft meer dan 99,9 procent van de mensen die besmet raken. Uitbraken van clade I-mpox zijn ernstiger: hierbij overlijdt tot 10 procent van de zieke mensen. Vooral kinderen, zwangeren en mensen met immuniteitsproblemen zijn kwetsbaar.
Wat zijn de symptomen?
Het eerste symptoom van mpox is gewoonlijk huiduitslag. Wat begint als een geïrriteerde plek, ontwikkelt zich vervolgens tot een jeukende, pijnlijke blaar. De uitslag begint meestal in het gezicht en verspreidt zich daarna over het lichaam naar de handen en voeten. Mensen kunnen ook laesies (weefselbeschadigingen) in hun mond, genitaliën of anus krijgen.
De huiduitslag en laesies houden meestal twee tot vier weken aan. Ze gaan vaak gepaard met andere symptomen zoals koorts, hoofdpijn, spierpijn, rugpijn, vermoeidheid en gezwollen lymfeklieren.
De symptomen steken meestal binnen een week na contact met het virus de kop op, maar kunnen ook al na een dag optreden, of juist pas na drie weken. Sommige mensen lopen het virus wel op, maar ontwikkelen geen symptomen.
Hoe verspreidt het mpox-virus zich?
Het mpox-virus verspreidt zich wanneer mensen nauw contact hebben met besmette personen. Het gaat meestal om huid-op-huidcontact tijdens seks, zoenen of aanraken. Het virus kan zich ook verspreiden via druppeltjes in de adem. Ook contact met besmette materialen zoals beddengoed, ander linnengoed of voorwerpen zoals naalden kan tot verspreiding leiden. Mensen zijn besmettelijk totdat al hun zweren zijn genezen.
Het virus kan zich ook verspreiden wanneer besmette dieren mensen bijten of krassen. Ook wanneer mensen op besmette dieren jagen of ze opeten kan dat tot een virusoverdracht leiden.
Welke behandelingen zijn er?
De behandeling bestaat momenteel uit het bestrijden van de symptomen en het voorkomen van complicaties. Voorheen werden bij mpox-gevallen ook antivirusmiddelen ingezet die oorspronkelijk zijn ontwikkeld voor de behandeling van pokken. Uit onderzoek naar het antivirale geneesmiddel tecovirimat, dat bij de vorige uitbraak is ingezet, blijkt echter dat dit middel niet effectief is tegen clade I-virussen.
Mensen met mpox moeten in quarantaine gaan en een mondkapje dragen. Ze mogen niet aan hun zweren krabben, omdat die dan niet genezen. Bovendien neemt het risico op secundaire infecties toe door het krabben, en kunnen de zweren zich zo naar andere delen van het lichaam verspreiden.
Bestaat er een mpox-vaccin?
Er bestaat een vaccin tegen de apenpokken. Dat biedt de beste bescherming na twee doses. Vaccins tegen de pokken lijken ook bescherming te bieden, maar het is nog niet duidelijk of deze ook tegen de nieuwe variant kunnen opboksen.
Alleen wie een verhoogd risico loopt op mpox, is geadviseerd om een vaccin te halen. Buiten de huidige uitbraakgebieden is de kans op een mpox-besmetting erg laag.
Landen in Afrika kampen met tekorten aan vaccins. De regio heeft zo’n 10 miljoen prikken nodig, zegt epidemioloog Jimmy Whitworth van de London School of Hygiene & Tropical Medicine.
