Een geneesmiddel voor kaalheid ligt binnen handbereik. Voor het allereerst zijn onderzoekers erin geslaagd om huidcellen nieuwe mensenharen te laten groeien. Door deze huidcellen op te kweken, zouden kale mensen weer een volle haarbos kunnen krijgen.
Behandelmethoden om kaalheid te genezen zijn op dit moment nog niet om over naar huis te schrijven. Kalende mensen hebben in feite slechts twee opties. De eerste is behandeling met hormonen om haaruitval tegen te gaan. De tweede is haartransplantatie, waarbij een groep haarzakjes van het ene gebied van het hoofd verplaatst wordt naar een ander gebied. Pogingen om compleet nieuw haar te laten groeien, liepen tot nog toe echter grotendeels op niets uit.
Haargroei in volwassenen is het gevolg van een natuurlijk proces waarbij cellen uit de zogeheten papillaire laag, andere cellen ertoe aanzetten om haarzakjes te vormen. Een van de bekende redenen voor kaalheid is dat deze papillaire cellen hun werk niet meer goed doen. Een methode haargroei te bevorderen bij mensen die last hebben van haartuival is daarom om gezonde cellen uit de papillaire laag in de buurt van een haarzakje te isoleren, deze vervolgens apart op te kweken en de zo gegroeide cellen in de huid te plaatsen, zodat ze de omliggende cellen zo ver kunnen krijgen om nieuwe haren aan te maken.
We laten complotdenkers te veel twijfel zaaien over HPV-vaccins
We leven in een tijd van vaccinatie-angst, waarin complottheorieën welig tieren. We moeten tegengas geven, zegt onderzoeker Simon Williams.
Haargroei stimuleren
Meer dan 40 jaar geleden toonden onderzoekers voor het eerst aan dat deze techniek gebruikt kon worden om nieuwe haarzakjes te maken bij ratten. Het lukte vervolgens echter niet om hetzelfde in mensen voor elkaar te krijgen. De cellen uit de papillaire laag blijken hun gave om haargroei te bevorderen te verliezen zodra ze worden opgekweekt.
Colin Jahoda van de Britse Durham University heeft het nu echter voor elkaar gekregen om meerdere cellen uit de papillaire laag te produceren die hun haargroeigaven wel behouden. Dat kregen ze voor elkaar door de cellen op te kweken in een driedimensionaal systeem, in plaats van het gebruikelijke tweedimensionale systeem.
De onderzoekers namen proefmonsters van huid die overbleef na haartransplantaties bij mensen en scheidde de gezonde cellen uit de papillaire laag, van de haarzakjes. Deze cellen werden vervolgens opgekweekt in een dikke druppel vol met voedingsstoffen die aan de bodem van een petrischaaltje hing.
Na 30 uur bleek elke druppel grofweg 3000 cellen uit de papillaire laag te bevatten. Vervolgens injecteerden zij tussen de 10 en 15 druppels in een monster de huid die overblijft nadat baby’s vlak na de geboorte worden besneden. De huid werd vervolgens aangebracht op een muis. De onderzoekers kozen hierbij voor een monster van de voorhuid omdat daar normaal gesproken geen haar op groeit, zodat de cellen uit de papillaire laag de aanwezige huidcellen volledig moesten herprogrammeren.
Na zes weken bleken de cellen van vijf van de zeven donoren een nieuw haarzakje te hebben gevormd, waaruit haar groeide. ‘De cellen uit de papillaire laag werken als een collectieve groep en door die collectiviteit driedimensionaal te herstellen komen hun eigenschappen vanzelf terug’, zegt Jahoda. ‘Dit is het bewijs dat deze methode werkt om iets op te lossen dat al jarenlang een probleem is voor deze klinische strategie.’
De onderzoekers vergeleken de expressie van verschillende genen tussen cellen die in een tweedimensionale en driedimensionale omgeving waren opgekweekt. Ze ontdekten dat van de genen die in de 2D-omgeving hun werk niet meer deden, 22 procent nog wel actief was in de driedimensionale druppel.
Haar klonen
Volgens Jahoda is meer studie nodig om te zien of de geherprogrammeerde cellen ook nieuwe haren blijven produceren nadat zo’n haar weer uitvalt. Het proces moet bovendien nog wat verbeterd worden, zodat op betrouwbare wijze haren geproduceerd worden die lang genoeg zijn en die er verder normaal uit zien. Bij het huidige experiment groeiden sommige haren nog zonder pigment.
De groep hoopt dat hun nieuwe methode zal leiden tot een therapie waarbij zij haar kunnen klonen. Het uiteindelijke resultaat is misschien zelfs dat haartransplantatie niet meer nodig is. Volgens Jahoda weten ze genoeg over de genen die de cellen hun werk laten doen dat er de kans bestaat dat er een medicijn ontwikkeld kan worden die de inactieve cellen in de papillaire laag heractiveren.
Melanie McDowall van de Astralische University of Adelaide, denkt ook dat behandeling met medicijnen de volgende stap zal zijn. ‘Het gave van haarzakjes is dat we al een manier hebben om in die zakjes te komen. Handige crèmes die je op je huid smeert, hebben daardoor een goede kans om op de plek te komen waar ze nodig zijn’, zegt zij.
Dat zal een grote impact hebben op dit onderzoeksveld, zegt Christelle Adolphe van de Australische University of Qeensland. Volgens haar is het vooral spannend of de functie van de cellen helemaal hersteld kan worden, zodat ze ook de productie stimuleren van andere zaken zoals zweetkliertjes. Zij denkt dat deze doorbraak mogelijk mensen zou kunnen helpen die huidtransplantaties nodig hebben – bijvoorbeeld nadat ze het slachtoffer zijn geworden van ernstige brandwonden.
Jahoda is dat met haar eens. ‘Dat soort dingen kunnen een groot verschil maken – niet alleen in het uiterlijk van de vervangende huid, maar ook in zijn functionele eigenschappen’, zegt hij.