Een vrouw die geboren is zonder het reukcentrum in de hersenen, kon op haar 24e voor het eerst ruiken. Ze bleek het niet te kunnen waarderen.
Al haar hele leven was de Duitse vrouw niet in staat geuren te verwerken; ze ging reukloos door het leven. Deze aandoening staat bekend als anosmie, en was in haar geval aangeboren. Op haar 13e onderging ze een hersenscan. Ze bleek de bulbus olfactorius, het reukcentrum in de hersenen, in zijn geheel te missen. Dit reukcentrum sluist informatie over geuren vanaf de neus door naar andere hersengebieden die de informatie vervolgens verwerken.
Toen de vrouw 24 was, begon ze zich plots bewust te worden van geuren in haar omgeving. Het begon met de geur van lavendel, knoflook en mest. Om de zoveel tijd kwamen daar nieuwe geuren bij. De vrouw gaf aan hier erg onrustig van te worden; ze vond namelijk bijna geen enkele elke geur lekker. Op een gegeven moment waren de geuren om haar heen zelfs zo overweldigend dat ze flauwviel.
Socioloog over zelfmoordpreventie: ‘Probeer iemand met suïcidale gedachten uit het dal te helpen’
Socioloog Diana van Bergen en haar collega’s hebben een beurs van 9 ton gekregen voor een zelfmoordpreventieproject. ‘We weten dat er in de direct ...
Geurtesten
Een onderzoeksteam van de Technische Universiteit van Dresden is gespecialiseerd in reuk en besloot de Duitse vrouw te onderwerpen aan een aantal wetenschappelijke tests. Zo wilden ze erachter komen hoe het precies kwam dat zij plots weer kon ruiken.
Ze lieten de vrouw aan 32 verschillende geuren ruiken. Daarvan bleek ze ongeveer de helft te kunnen waarnemen. Hoewel ze sinaasappel, mint, rook, terpentine, gember en lelies wel rook, was dat niet het geval voor kokosnoot, banaan, leer, drop en cacao. ‘Het is niet zo dat ze alleen vieze of voedselgerelateerde geuren ruikt, er zit totaal geen patroon in,’ zegt arts Thomas Hummel van de Technische Universiteit van Dresden, een van haar specialisten.
Vervolgens onderzocht het team haar hersenactiviteit met elektroden terwijl ze aan het gas van rotte eieren en aan rozenaroma moest ruiken. Dit bevestigde dat haar hersenen wel degelijk op de geuren reageerden. Toch liet een hersenscan zien dat ze nog steeds geen bulbus olfactorius had. Het medische team stond voor een raadsel.
Plastische hersenen
Het is niet de eerste keer dat dit voorkomt. Onderzoekers van het Weizmann Instituut van Wetenschappen in Israël beschreven in 2019 vijf vrouwen die gewoon konden ruiken, terwijl zij ook geen bulbus olfactorius hadden. Dit suggereert dat de hersenen in zeldzame gevallen een alternatieve manier hebben gevonden om toch te ruiken.
De ervaringen van de Duitse vrouw zijn nog opvallender, aangezien zij pas kon ruiken toen ze al volwassen was. Reukspecialist Robert Pellegrino van het Monell-centrum voor chemische waarneming in Philadelphia was ook betrokken bij het onderzoek naar de vrouw en legt uit hoe dit kan.
Het lijkt erop dat de hersenen van de vrouw een alternatieve route hebben aangemaakt om geuren te verwerken zonder de bulbus olfactorius nodig te hebben. Het is goed mogelijk dat deze alternatieve route nog onderdrukt werd door haar hormoonhuishouding in haar jeugd. Pas toen ze volwassen was, en haar hormoonhuishouding stabiliseerde, werd deze route actief en kon de vrouw dus plots ruiken.
Even wennen
Het is niet gek dat de vrouw haar nieuw verkregen reukzin verschrikkelijk vindt, zegt Hummel. Mensen moeten geuren namelijk eerst koppelen aan een positieve ervaring om ze als aangenaam te ervaren. Zo vinden de meeste mensen de geur van dennenbomen prettig omdat ze dit al jong hebben geleerd te koppelen aan kerst. Dove mensen vinden geluid bijvoorbeeld ook overweldigend als ze voor het eerst horen dankzij een implantaat, zegt Hummel.
De Duitse vrouw ondergaat nu reuktrainingen, zodat ze zich langzaam kan aanpassen aan een wereld vol geuren. Zo kan ze sommige aroma’s, zoals kerrie, al waarderen, omdat ze dit heeft geleerd te koppelen aan de prettige ervaring van lekker eten.
Deze bijzondere casus laat zien hoe flexibel ons brein is. Met voldoende training kunnen anderen die geboren zijn zonder reukcentrum misschien ook leren ruiken. Hummel: ‘Onze hersenen zijn grotendeels nog een mysterie voor ons – ze blijven ons altijd verrassen.’
