Twee tanden, gevonden in Zuid-Spanje, blijken afkomstig van iemand die daar 23 duizend jaar geleden leefde. Ze vormen een ontbrekende schakel die aantoont dat mensen rond de laatste ijstijd vanuit West-Europa van en naar het Iberisch Schiereiland trokken.
In een grot bij Granada, een archeologische vindplaats in Zuid-Spanje, hebben archeologen twee tanden gevonden. Uit een dna-analyse bleek dat ze afkomstig zijn van iemand die ongeveer 23 duizend jaar geleden leefde. Dat betekent dat de tanden het oudste menselijke DNA bevatten dat tot nu toe in dat gebied is gevonden.
Toevluchtsoord
Het Iberisch Schiereiland, het deel van Europa ten zuiden van de Pyreneeën, speelde een belangrijke rol in de menselijke geschiedenis van Europa, als toevluchtsoord tijdens de laatste grote ijstijd, van ongeveer 24 tot 18 duizend jaar geleden, toen grote delen van Noord-Europa bedekt waren met ijs.
‘Einstein liep als theoreticus vast op de nieuwe bevindingen’
Toen de Nederlandse natuurkundige Heike Kamerlingh Onnes iets geks ontdekte over supergeleiding, was dit onder veel fysici het gesprek van de dag. Maa ...
Beeld: © Pedro Cantalejo
Tijdens deze ijstijd slonk de Europese bevolking flink, en de overlevenden trokken grotendeels zuidwaarts. Het klimaat op het Iberisch Schiereiland en in het Middellandse Zee gebied was namelijk een stuk prettiger voor de jagers-verzamelaars van toen.
Ongeveer 14 duizend jaar geleden begon het klimaat weer op te warmen. Het ijs trok zich terug en het bos kreeg weer een kans. Daardoor werd het voor de Europese bevolking weer aantrekkelijk om naar het noorden terug te keren. In die tijd zou het Iberisch Schiereiland gediend kunnen hebben als startpunt voor de herkolonisatie van Europa.
Tot nu toe was er maar weinig bewijs voor deze theorie. Er is namelijk weinig genetisch materiaal gevonden van mensen die rond deze ijstijd leefden. De nieuwe analyses van het oude genoom uit Zuid-Spanje brengen daar verandering in.
Link met Belgisch genoom
De vondst van de 23 duizend jaar oude tanden biedt een puzzelstukje uit de tijd dat grote delen van Europa bedekt waren onder enorme ijskappen. Onderzoekers laten bovendien een directe genetische link zien tussen deze Europeaan en eerder gevonden genoom van iemand die 35 duizend jaar geleden leefde in het huidige België.
‘Het is belangrijk dat we overeenkomsten gevonden hebben met een 35 duizend jaar oud individu uit België. Diens afstamming kunnen we nu verbinden met die van het 23 duizend jaar oude individu uit het zuiden van het Iberisch Schiereiland’, mailt eerste auteur en archeogeneticus Vanessa Villalba-Mouco van het Duitse Max Planck Instituut voor Evolutionaire Antropologie.
De eigenaar van de tanden bleek bovendien ook een genetische link te hebben met jagers-verzamelaars die lang na de laatste ijstijd in het huidige Frankrijk en ten noorden van het Iberisch Schiereiland leefden.
Niet verdwenen
Daarmee ondersteunen de tanden de theorie dat het Iberisch Schiereiland tijdens de laatste ijstijd een toevluchtsoord was, en dat de bevolking van daaruit terug naar het noorden trok, zodra de ijskappen weer plaatsmaakten voor bossen met een aangenaam klimaat.
Villalba-Mouco: ‘De belangrijkste boodschap die wij willen overbrengen, is dat we dankzij onze studie weten dat de eerste jagers-verzamelaars in Europa niet zijn verdwenen tijdens de laatste ijstijd.’
