De overblijfselen van een virus dat rondging in het tijdperk van de dinosauriërs, houden zich nog steeds schuil in onze genen.
Ongeveer 106 miljoen jaar geleden raakte het DNA van een virus op de een of andere manier geïntegreerd in het genoom van een van onze voorouders. Twee miljoen jaar later gebeurde dit opnieuw met hetzelfde soort virus. De oude overblijfselen daarvan zijn nu in onze cellen gevonden.
‘Het is goed zichtbaar in het menselijk genoom’, zegt Aris Katzourakis, evolutiebioloog aan de Universiteit van Oxford in het Verenigd Koninkrijk.
Nieuwe technologie onthult het verborgen leven van dinosauriërs
Van migrerende planteneters tot toegewijde ouders: paleontologen ontrafelen stukje bij beetje het gedrag van dinosauriërs.
De twee ‘virusfossielen’ zijn mogelijk de oudste die ooit zijn ontdekt. Daarnaast zijn ze ook nogal afwijkend van andere virusfossielen.
Retro
Ons genoom zit vol met virusfossielen, maar dat zijn bijna allemaal retrovirussen. Deze maken DNA-kopieën van hun eigen RNA-genen. Die kopieën planten ze vervolgens in het DNA van de cellen die ze infecteren.
Als dit gebeurt in cellen die betrokken zijn bij de productie van zaad- of eicellen, kan dit virus-DNA van generatie op generatie worden doorgegeven. Na verloop van tijd muteren de virale genen en kunnen ze geen infecties meer veroorzaken. Tussen 5 en 10 procent van ons genoom bestaat uit retrovirale overblijfselen.
Mavericks
Het nieuw ontdekte virus behoort in plaats daarvan tot een oude groep DNA-virussen genaamd mavericks. Al eerder zijn er sporen van mavericks gevonden bij vissen, amfibieën en reptielen, maar tot nog toe nooit bij zoogdieren.
De onderzoekers denken dat deze virussen zoogdieren al besmetten vanaf het begin van hun evolutionaire ontstaan, ongeveer 180 miljoen jaar geleden tijdens de Jura. Dit duurde tot 105 miljoen jaar geleden, tijdens het Krijt. Ergens in die laatste periode kwamen deze specifieke virussen in ons genoom terecht.
Daarna lijken mavericks om onduidelijke redenen bij zoogdieren te zijn uitgestorven. Ze kunnen nog steeds andere dieren infecteren, zoals vissen. Tot nu toe zijn er geen maverick-virussen buiten een gastheer gevonden.
‘Er zijn niet zoveel niet-retrovirale virussen in ons genoom’, zegt Katzourakis. ‘Dit is het enige DNA-virus in het menselijk genoom dat we kennen, en het is zeker het oudste niet-retrovirale kopie in onze genomen.’
Nog ouder
Er is één fossiel retrovirus in het menselijk genoom, ERV-L genaamd, waarvan wordt gedacht dat het ouder is. Er is echter enige overlap in de leeftijdsschattingen. ‘Het is moeilijk om zeker te weten welk van de twee ouder is, omdat er verschillende methoden werden gebruikt om hun leeftijd vast te stellen’, zegt Katzourakis.
Het zou kunnen dat er ouder viraal DNA in ons genoom zit dan dit, maar dit is mogelijk verloren gegaan of onherkenbaar gemuteerd.
