Groot wetenschapsnieuws eind september: een tweelingzusje van de aarde was gevonden. Voor het eerst was buiten ons zonnestelsel een planeet gezien met omstandigheden die leven mogelijk maken. Op deze Gliese 581g (de zevende gevonden planeet bij de ster Gliese 581) is het niet te koud, niet te warm en de planeet is rotsachtig, net als de aarde.
Een schets van de ster Gliese 581 met op de voorgrond de aarde-achtige planeet. Credit: NASA, Lynette Cook
Het nieuws werd breed opgepikt door kranten en internet. Zelfs het NOS-Journaal besteedde er aandacht aan. Juichstemming alom, de Amerikaanse wetenschappers die de ontdekking deden kregen er ‘kippenvel’ van. Nu, zo’n drie weken later, is plots onduidelijk of die euforie wel op zijn plaats was.
Zwitserse onderzoekers hebben nog eens goed naar de data gekeken die tot de ontdekking leidde en komen tot een heel andere conclusie: de planeet bestaat helemaal niet! Althans, volgens hen waren geen signalen te onderscheiden van de ruis die normaal bij dit soort metingen hoort.
Moeten we de grenzen van het zonnestelsel herzien?
Ruimtesonde New Horizons vliegt nu voorbij de Kuipergordel, aan de rand van het zonnestelsel. Er wacht ons mogelijk nieuwe verrassingen.
Daarbij moet wel gezegd worden dat de Amerikanen zich op twee datasets baseerden (van een telescoop in Chili en een telescoop in Hawaii) en de Zwitsers alleen de beschikking hadden over de data uit Chili. Kortom, er is veel onduidelijkheid, maar honderd procent zeker is het bestaan van de planeet niet meer.
Interessant nieuws, niet waar? Maar in tegenstelling tot de werkelijke ontdekking wordt aan dit nieuws vrijwel geen aandacht besteed. De meeste redacties vinden blijkbaar het bericht dat een grootse ontdekking misschien wat minder groots is niet zo nieuwswaardig. Opmerkelijk.
Natuurlijk, het is te begrijpen. Het zal ‘de leek’ minder interesseren; laat die onderzoekers het lekker uitvechten, die planeet staat twintig lichtjaar hiervandaan, dus so what? Ook moet je als redactie ingaan op het meningsverschil van de onderzoekers en gaat het al gauw over ‘metingen’, ‘data’ en ‘telescopen’: veel te ingewikkeld voor de leek.
Aan de andere kant moet wetenschapsnieuws niet alleen maar een ‘goed-nieuws-show’ zijn. Het idee dat wetenschappers wat metingen doen en dan een briljante, onfeilbare theorie presenteren is wel erg cliché en onwerkelijk. Meningsverschillen en conflicten horen toch ook bij wetenschap?
Oftewel: het nieuws dat de metingen wellicht niet kloppen heeft niet de aandacht gekregen die het verdient. Ik heb hier mijn duit in het zakje gedaan, wie volgt? Ik zal vanavond hoopvol het NOS-Journaal aanzetten.
