Moet een weldenkende robot een stem kunnen uitbrengen? In Zuid-Korea vinden sommigen van wel, er wordt in ieder geval serieus over nagedacht. Na de klassieke sciencefictionvraag of robots kunnen dromen, volgt dan nu de vraag of robots mogen stemmen. Grijpt de Partij voor de Processoren straks de macht?
Nu zijn er goede argumenten te bedenken voor zo’n uitbreiding van het kiezersbestand met kunstmatig stemvee, dat dan dus actief stemrecht krijgt. Mits goed geprogrammeerd maken robots vast een veel evenwichtiger keuze dan vele menselijke kiezers. Robots laten zich niet misleiden door valse sentimenten, gevoeligheid voor demagogie of de vriendelijke oogopslag van de mediagenieke kandidaat. Nee, in plaats daarvan kun je de robots voeden met ingewikkelde modellen die bij een keuze rekening houden met onder meer financiële plaatjes, macro-economische ontwikkelingen, vergrijzende bevolking, toenemende zorg en internationale terroristische dreigingen.
Daarmee verwordt zo’n robot dan tot een stemgerechtigde super kieswijzer. De vraag is natuurlijk of een robot van nature een socialist is, of een liberaal of christen-democraat. Kun je dergelijke politieke voorkeuren in koude computercode uitdrukken? Of is een robot van nature een technocraat?
Als model Daewoo Vote GX2, om maar een fictief exemplaar te noemen, stemrecht heeft, dan kun je voor de volgende verkiezingen misschien wel een miljoen exemplaren van de lopende band laten rollen. Kijk, daarmee verdwijnt in een klap de invloed van de zwevende kiezer. En dan voorzie ik een wapenwedloop, of beter gezegd robotwedloop – wie krijgt de meeste robots met politiek gewenste programmering in het stemhokje?
De nachthemel wordt een knipperende kermis
Columnist Ans Hekkenberg schilt een appeltje met bedrijven die lomp omspringen met de nachthemel.
Speltheorie
Het grootste probleem lijkt me dat de keuze die een stemrobot maakt, bepaald wordt door een computerprogramma. En als het maken van goede klimaatmodellen al een schier onmogelijke taak is, hoe moet het dan met een programma dat politieke overwegingen moet maken. Of zit er dan ook een module in die het wiskundige vak speltheorie laat meewerken, om zo tot strategische keuzen te komen? Of stemmen al die stemrobots dan allemaal hetzelfde?
Tegen die tijd zal er vast wel een actiegroep zijn die de ontwikkeling een halt wil toeroepen, met een eigen website, zoals www.wijvertrouwenstemrobotsniet.org. Elektronisch stemmen is al van de baan omdat het onveilig was. Als er straks één stemrobot over de dam is, volgen er meer, en al snel geeft de mens haar zelfbeschikkingsrecht op. Dat moet niet gebeuren, zullen ze de samenleving voorhouden.
Daar ben ik het dan mee eens, computers die een politieke stem uitbrengen, dat vormt een schrikbeeld. Ook al bepalen in onze huidige democratie vele mensen hun uiteindelijke politieke voorkeur met de meest rare argumenten, toch verdient dat de voorkeur boven een politiek waarin stemrobots, met onvolmaakte programmering of gevoeligheid voor hackers, invloed kunnen uitoefenen.
