Hoe komen wetenschappers tot dat ene inzicht dat het verloop van hun hele carrière bepaalt? Daarover vertellen ze in de rubriek Eureka, elk weekend in het AD, verzorgd door de redactie van New Scientist. Deze week: Aryan van der Leij, emeritushoogleraar orthopedagogiek aan de Universiteit van Amsterdam.
‘Dyslexie is een erfelijke aandoening die in sommige families voorkomt en ertoe leidt dat het aanleren van het schrift systematische problemen geeft. Overal ter wereld komt dyslexie voor, dus of je nu het Latijnse alfabet of Chinees leert, je loopt tegen dezelfde problemen aan. Ongeveer 7% van de bevolking lijdt aan een milde of lichte vorm, terwijl 3% zeer ernstige dyslexie heeft en blijvende hulp en ondersteuning behoeft.
Aan het begin van mijn carrière werd ik aangesteld als schoolpsycholoog en in die hoedanigheid zag ik veel verschillende kinderen – uit gewoon en speciaal onderwijs – met leesproblemen. Het woord dyslexie gebruikten we nog niet. Er werd heel traditioneel lesgegeven, met bijvoorbeeld schuurpapierletters en altijd uitgaande van het visuele. Het alfabet bestaat echter uit koppelingen tussen tekens en klanken, en juist het leren daarvan leidde tot grote frustratie bij de kinderen. Jarenlang heb ik mijn hoofd gebroken hoe die frustratie weg te nemen.
Ieder mens een persoonlijk dieet
Gezondheidseconoom Milanne Galekop onderzocht gepersonaliseerde diëten. Zijn die echt de moeite en de kosten waard?
Het was de zomer van 1978, ik stond tussen de koeien in een weiland achter mijn huis in Nieuwleusen en ik zag het licht. Stop met het getob met letters en bied tegelijkertijd de klank aan. En niet alleen van een letter of een woord, maar ook meteen een hele zin. Top-down, in plaats van bottom-up. Zo heb ik de Kijk- en Luistermethode ontwikkeld van infoboekjes en bandjes. Het resultaat: kinderen leerden de woorden, de betekenis, de klankvorm, maar de grootste winst was dat ze er lol in kregen.
Lezen is verklankte taal en taal is informatief en leuk. Anno 2019 staat de ‘lees voor’ knop standaard in elk computerprogramma en dat is een winst voor iedereen met dyslexie.’
