Hoe komen wetenschappers tot dat ene inzicht dat het verloop van hun carrière bepaalt? Daarover vertellen ze in de rubriek Eureka, elk weekend in het AD, verzorgd door de redactie van New Scientist. Deze keer: Zef Hemel, hoogleraar grootstedelijke vraagstukken aan de Universiteit van Amsterdam
‘Steden zijn intrigerend omdat het de enige organismen zijn die niet sterven. Ze kunnen duizenden jaren oud worden. Het fascineert mij mateloos hoe zij zichzelf steeds weer vernieuwen, zeker met de steeds toenemende complexiteit. Mijn stelregel is dat je een stad moet begrijpen als je wilt ingrijpen.
Ik was in de Oude Kerk in Amsterdam. Daar voerde ik in opdracht van burgemeester Halsema gesprekken over de toekomst van de binnenstad, en dan met name de Wallen in relatie met het massatoerisme waarmee dit gebied kampt.
Oorverdovende stilte: het verband tussen tinnitus en gehoorverlies
Onderzoek naar het paradoxale verband tussen tinnitus en gehoorverlies heeft een verborgen vorm van doofheid aan het licht gebracht.
Tijdens de lunch sloeg ik de krant open. Ik weet nog exact de datum: 24 mei 2019. Daar kreeg ik een heus eurekamoment. Op de voorpagina stond een foto van honderden bergbeklimmers op de steile richel van de Mount Everest, in een lange file wachtend om de magische hoogste top te bereiken. Bergbeklimmen als massatoerisme. Op dat moment begreep ik hoe stedelijk toerisme werkt: als een pelgrimage langs erkende hoogtepunten, letterlijk een voettocht dwars door de stad die miljoenen mensen jaarlijks afleggen. Met hotels, restaurants en cafés op een steenworp afstand; gretig souvenirs kopend als moderne pelgrimsinsignes. Elke toeristische stad kent zo’n route, nooit langer dan drie, hooguit vier kilometer, waarlangs vrijwel alle vertier zich afspeelt.
Hierdoor ontdekte ik dat de architect Pierre Cuypers al rond 1880 de toeristische route door de Amsterdamse binnenstad had bedacht die de miljoenen toeristen tegenwoordig afleggen. Als architect van zowel het Rijksmuseum als het Centraal Station leidde hij de reizigers die per stoomtrein in Amsterdam arriveerden naar zijn Rijksmuseum met daarin Rembrandts Nachtwacht, via Damrak, Dam, Kalverstraat, Leidsestraat of Vijzelstraat. Wat er toen gebeurde, gebeurt nu nog steeds. In Amsterdam en op de Mount Everest.’