Huisarts Dick Kruijthoff bestudeerde voor zijn promotieonderzoek aan de Vrije Universiteit 27 gevallen van ernstig zieke patiënten die na een gebed plotseling beter werden. Het resultaat: elf ‘medisch opmerkelijke’ gevallen.
Het begon allemaal met Janneke Vlot, een patiënt met ernstige spierdystrofie. Tijdens een gebedsgenezingsdienst stond zij plotseling op uit haar rolstoel. Ze fietste en liep een hele nacht door de polder voordat ze haar huisarts Dick Kruijthoff belde.
‘Dat was een uniek geval’, vertelt Kruijthoff. ‘Ook uit tests in het Erasmus MC bleek dat zij hersteld was. Van spierdystrofie kun je wel herstellen, maar niet ineens.’
'Als maaltijdbezorger heb je je te voegen naar de algoritmes'
Arbeidsrechtspecialiste Jana Retkowsky onderzocht het werk van maaltijdbezorgers. 'Door het algoritme worden ze als robots.'
Kruijthoffs nieuwsgierigheid was gewekt en hij begon aan een promotietraject van ruim twaalf jaar aan de Vrije Universiteit, naast zijn huisartsenpraktijk. Ter inspiratie bezocht hij bedevaartsoord Lourdes, waar een medische commissie zich buigt over claims op gebedsgenezingen. Kruijthoff: ‘Dat is een heel strenge beoordeling, slechts één op de honderd gevallen wordt als onverklaarde genezing beoordeeld.’
Voor zijn onderzoek naar gebedsgenezingen meldden zich 83 mensen aan, van wie er uiteindelijk 27 overbleven. Er moest sprake zijn van een ernstige ziekte, een duidelijke diagnose, stevige medische rapportages en een herstel korte tijd na gebed. Dat konden eenvoudige persoonlijke gebeden zijn, maar ook gebeden tijdens een speciale genezingsdienst waar voor de zieke werd gebeden. Onder de deelnemers waren ook niet-gelovigen, aldus de promovendus.
Uw onderzoek, op het snijvlak van wetenschap en religie, ligt bezaaid met mijnen. Critici zullen al snel roepen dat het tussen de oren zat.
Laat ik vooropstellen dat het niet mijn bedoeling is geweest een goddelijke connectie te duiden. Het ging mij om een zorgvuldig en strikt medisch onderzoek van claims van mensen die in hun ogen wonderbaarlijk en plotseling genazen. Een commissie van vijf medische specialisten, gelovig en niet-gelovig, werkzaam in psychiatrie, oncologie, chirurgie en interne geneeskunde, heeft de medische toestand van de deelnemers beoordeeld. Vóór en na de genezingservaring. Daarnaast voerden we diepte-interviews met de deelnemers, om het beeld van de deelnemer ook niet-medisch in kaart te brengen.’
Wat voor gevallen heeft u bestudeerd?
‘Het ging om ernstige chronische aandoeningen, zoals multiple sclerose (MS), parkinson en de ziekte van Crohn, een darmaandoening. Daarvan kun je medisch gezien niet plotseling herstellen. Van de 27 claims zijn er uiteindelijk elf als medisch opmerkelijk beoordeeld.’
Zoals?
‘Een opmerkelijk geval was dat van een hartpatiënt met een beschadigde aorta, waardoor hij slecht kon lopen, omdat er minder bloed naar zijn benen stroomde. Tijdens een klusje aan tafel voelde hij een warme hand op de rug en kon hij ineens opstaan uit zijn stoel. Hij is toen zijn vrouw lopend gaan ophalen uit haar werk. Hij was helemaal hersteld. Maar tegelijkertijd bleek uit een medische scan dat de scheur in de aorta er nog steeds zat.
‘Een ander geval betreft een vrouw met MS. Ze was gekluisterd aan een rolstoel. Na een middagslaapje kon zij ineens weer door het huis lopen. Ze is gaan huppelen en dansen. Haar man was verbijsterd. Sindsdien functioneert zij weer helemaal normaal. Het merkwaardige is ook hier: op de scan van de neuroloog was de MS helemaal niet verdwenen. Hetzelfde geldt voor drie deelnemers die genazen van doofheid, maar volgens de gehoortests die we op de VU hebben afgenomen nog doof waren. Hun familie vertelde me echter dat ze wel degelijk beter konden horen.’
Er is dus een discrepantie tussen de subjectieve ervaring van degene die is genezen en de objectieve waarneming van de medische wetenschap?
‘Vaak wel. Maar er zijn ook gevallen waarbij ook medici constateerden dat de klachten waren verdwenen. Zoals bij het geval van iemand met een forse leverontsteking die, kort nadat de man had gebeden, helemaal verdween. Zoiets kan wel voorkomen, maar dan eigenlijk alleen heel geleidelijk.
‘Heel opvallend was dat de deelnemers aan het onderzoek vaak beschreven dat ze sterke fysieke ervaringen hadden tijdens hun genezing. Ze werden ‘aangeraakt’ op de plaats van de ziekte of voelden een golf van warmte door hun lijf gaan. Ze waren niet alleen genezen van hun kwaal, maar kwamen ze ook veel positiever in het leven te staan. Zij interpreteerden dat als een bemoeienis van God.’
Wat vertelt het onderzoek u? Is er een hand van een god waarneembaar?
‘Zoiets valt wetenschappelijk niet aan te tonen, ook niet dat gebedsgenezing werkt. Wel hebben we nu met diepgravend onderzoek aangetoond dat er sporadisch plotselinge genezingen na gebed plaatsvinden, op een manier die je op grond van medische kennis helemaal niet zou verwachten.’
Hoe nu verder?
‘Ik pleit voor meer dialoog tussen wetenschap en religie. In de Bijbel is genezing geen onbekend verschijnsel. Ik heb ook in Afrika gewerkt als arts en daar benaderen ze een ziekte altijd als iets met een geestelijke en lichamelijke component. Ik ben zelf gelovig en ik veronderstel dat er meer is tussen hemel en aarde dan alleen wat we kunnen zien. Laten we niet alleen naar de lichamelijke conditie van een patiënt kijken, maar ook naar de interactie tussen geest en lichaam.’
