Hoe komen wetenschappers tot dat ene inzicht dat het verloop van hun carrière bepaalt? Daarover vertellen ze in de rubriek Eureka, elk weekend in het AD, verzorgd door de redactie van New Scientist. Deze week: Geert Smid, bijzonder hoogleraar psychotrauma aan de Universiteit voor Humanistiek en psychiater bij ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum.
‘Rouw is eigenlijk een heel romantisch en mooi onderwerp, omdat het gaat over onze gehechtheid en de verwantschap die we voelen met onze dierbaren.
Ik heb eerst geneeskunde gestudeerd en werd later psychiater. Ik was altijd geïnteresseerd in hoe de mens reageert op moeilijkheden en tegenslag. Later, toen ik met vluchtelingen ging werken, raakte ik gefascineerd door verlies en rouw. Ik kwam erachter dat ik er heel weinig van wist. Op een verouderd hoofdstukje Freud na, behandelden we het niet in de opleiding. En dat terwijl deze onderwerpen van groot belang zijn voor hulpverleners en de maatschappij.
Moeten we de grenzen van het zonnestelsel herzien?
Ruimtesonde New Horizons vliegt nu voorbij de Kuipergordel, aan de rand van het zonnestelsel. Er wacht ons mogelijk nieuwe verrassingen.
Trauma
Rouw is vaak geen op zichzelf staand fenomeen, maar kan trauma veroorzaken. Dit is een van de grootste inzichten in mijn carrière. Deze stelling werd bevestigd toen ik ging werken met de nabestaanden van de MH-17-ramp. Deze mensen zijn zelf niet in gevaar geweest, maar hebben wel een dierbare verloren op een hele akelige manier. Zij hebben daardoor, naast rouw, ook vaak posttraumatische stressklachten.
Ik herinner me nog feilloos het moment op tv, bij Jeroen Pauw, toen Frans Timmermans per ongeluk vertelde dat een van de slachtoffers een zuurstofkapje op zijn mond had. Deze slip of the tongue van de voormalig minister van buitenlandse zaken leidde tot pijn en angst bij de nabestaanden. Door de gehechtheid aan de overledene voelen mensen wat hun dierbare moet hebben gevoeld.
Dat hoorde ik niet alleen terug van hen in mijn spreekkamer, maar werd ook bevestigd door de uitslagen van ons onderzoek, waarbij herhaaldelijk en steeds op dezelfde manier, metingen werden verricht. Niet direct in gevaar; wel de pijn van het verlies die latere traumaklachten voorspelt.
Corona
Juist in deze corona-tijden kunnen we hier veel van leren. We moeten erkenning hebben voor de mensen die in de rouw zijn. Snap dat ze een beetje schuw en gevoelig zijn. Open je ogen voor hun situatie.’