Quantum. Upcoming, met een leger aan wetenschappers die de code van de kleinste deeltjes probeert te kraken voor revolutionaire, spannende toepassingen als de quantumcomputer, quantuminternet en quantumsensors. Quantum Delta NL is een Nederlands samenwerkingsinitiatief dat Nederland een vooraanstaande positie moet bezorgen bij de implementatie van veelbelovende quantumtechnologieën in de maatschappij. Met oog voor de mogelijkheden én risico’s. De zevende in de rij is Diederick Croese (Rotterdam, 1980), directeur van het Centrum voor Quantum en Maatschappij bij Quantum Delta NL.
Diederick Croese is bepaald geen onbekende in de wereld van wetenschap en technologie. Voor zijn huidige baan bij Quantum Delta was hij mede-oprichter van technologieplatform Singularity Benelux. Croese: ‘Quantum is een systeemtechnologie en zal grote invloed hebben. Net als de uitvinding van de elektriciteit een grote impact heeft gehad, toen objecten werden geëlektrificeerd, van handboor naar boormachine. En chiptechnologie het mogelijk maakt om apparaten met elkaar te laten communiceren, zoals je fiets met je telefoon. Zo brengt quantum ook ongekende mogelijkheden met grote gevolgen voor onze samenleving. De quantumcomputer kan met zijn ongeëvenaarde rekenkracht zorgen voor een aardverschuiving in ons begrip en de beheersing van biologische en chemische processen en leiden tot nieuwe medicijnen en materialen.’
Bewustzijn
‘Ons Centrum voor Quantum & Maatschappij wil onze samenleving; politiek, burgers en bedrijven, quantum ready maken. De meeste mensen hebben nu geen idee wat quantum precies inhoudt, we willen voorkomen dat ze worden verrast. Gelukkig zijn we nog op tijd, de technologie is nog volop in ontwikkeling. We onderzoeken en balanceren dan ook onze boodschap, timing en doseren is belangrijk. Het heeft geen zin om allerlei beloftes van de daken te schreeuwen. Te vroeg te veel urgentie frustreert en dan zul je zien dat als het wel echt los gaat, de aandacht is verflauwd. Tegelijkertijd wil je de mogelijke impact niet tekort doen. Timing is alles, net als met surfen: je moet op tijd gaan peddelen zodat je op je plank staat als de golf er is.’
‘Ik probeer robots te ontwikkelen die ook echt een nieuwe stap maken’
Hoe werkt vliegen? Dat lijkt een simpele vraag, maar voor luchtvaarttechnicus en bioloog David Lentink is het een levenslange zoektocht.
‘Veel is nog onbekend en onontgonnen. We wachten dan ook niet om samen met bedrijven en publieke instellingen te zoeken naar de mogelijkheden en toegevoegde waarde van quantumapplicaties. Zo leren we snel waar dilemma’s opdoemen, zodat we de toepassingen in een wenselijke richting kunnen begeleiden. Samen met de watersector bestuderen we nu bijvoorbeeld of die ultragevoelige meettechnieken nog preciezer schadelijke stoffen kunnen meten in water, en ook of we met quantumrekenkracht kunnen analyseren waar ze geloosd zijn.’
Risico’s
‘Zoals Spiderman al zei: ‘With great power comes great responsibility.’ Techniek is een gif en een medicijn. Het is ook onze plicht om te wijzen op de risico’s. Een ervan is de ongelijke verdeling van kennis. De rijke landen bouwen met quantum een enorme kennisvoorsprong op. Dat willen we niet, toegang tot krachtige technologie moet gelijk verdeeld zijn en goed gericht worden, ook in het publiek belang. Onlangs is het Open Quantum Institute gelanceerd, waarbij commerciële partijen rekenkracht ter beschikking stellen voor de duurzaamheidsdoelen van de Verenigde Naties.
‘Een ander risico zijn de bad guys. Ook zij kunnen quantumtechnologie gebruiken. Beleid en regelgeving zijn nodig om onze samenleving, onze bedrijven en instellingen te beschermen, bijvoorbeeld tegen een hackende quantumcomputer van de vijand.’
‘Laten we ervoor zorgen dat het cadeau dat quantumtechnologie is geen doos van Pandora wordt. Gelukkig hebben we nog even om te anticiperen op de toekomst. Ons project is geslaagd als de samenleving eerder klaar is voor quantum dan de technologie zelf.’
Recent is de Nationale Quantum Cursus gelanceerd om Nederland kennis te laten maken met quantum en voor te bereiden op een quantumtoekomst. Het gratis online programma, ontwikkeld onder leiding van Jim Stolze en gefinancierd door Quantum Delta NL, onthult de complexiteiten van quantummechanica, belicht ontwikkelingen in de quantumtechnologie en onderzoekt de toekomstige implicaties ervan.
Op 14 maart 2024 beleefden bezoekers van een uitverkocht TivoliVredenburg een avond vol weten-schap, ethiek en zelfs een vleugje magie: het Gala van Quantum en Samenleving. New Scientist hoofdredacteur Jim Jansen presenteerde de avond. Samen met quantum- en samenlevingsonderzoeker Julia Cramer interviewde hij wetenschappers, filosofen, innovatie-experts en Constantijn van Oranje over hun blik op onze toekomst met quantum. Bekijk hier de aftermovie of lees het verslag.
