Geert Wilders zit in een lastig parket: Als hij Eric Lucassen de laan uitstuurt is het kabinet zijn meerderheid kwijt. Maar, eh, welke meerderheid dan eigenlijk?
Studenten doen het vaak, bijvoorbeeld als de tussenoplossing van een berekening die ze moeten uitvoeren een e-macht blijkt te zijn, of, erger nog, een logaritme. Onmiddellijk laden ze de wat ingewikkeld ogende ln(2.5) in hun rekenmachine, om hem zo snel mogelijk te kunnen vervangen door het veel simpeler getal 0.916. En dat terwijl ln(2.5) toch eigenlijk 0.9162907… etc. is.
Meestal maakt dat weinig uit, een kniesoor die er op let. Toch komt het wel eens voor dat (A) alle afrondingen toevalligerwijs dezelfde kant op werken en daardoor een behoorlijk vertekend beeld creëren, of (B) afrondfouten door het vervolg van de berekening flink worden opgeblazen. En dat kan belangrijk zijn – bijvoorbeeld als van beide scenario’s sprake blijkt te zijn bij de totstandkoming van een kabinet.
'Als maaltijdbezorger heb je je te voegen naar de algoritmes'
Arbeidsrechtspecialiste Jana Retkowsky onderzocht het werk van maaltijdbezorgers. 'Door het algoritme worden ze als robots.'
Neem de VVD-CDA-PVV gedoogcoalitie waar Nederland mee opgescheept zit. Een wat rare maar uiteindelijk toch democratische constructie, zou je zeggen, waarbij de drie partijen die samen het grootste deel van het volk vertegenwoordigen het voor het zeggen hebben gekregen. De linkse kerk moet niet zeuren! Het volk heeft gesproken! Maar, eh..wacht eens even.. Wat heeft dat volk dan eigenlijk gezegd?
Laten we de cijfers er eens bij pakken (1).
Wat zien we? Ten eerste een klassiek voorbeeld van geval(A), waarbij alle afrondingen in een berekening dezelfde kant op werken. Van de 9416001 uitgebrachte stemmen gingen er 1926575 naar de VVD, goed voor 20.46 %, dus 30.69 zetels. Het werden er 31. Bij de PVV werden de 23.17 verdiende zetels merkwaardigerwijs afgerond naar 24, en het CDA mocht voor 20.42 gewonnen zetels 21 volksvertegenwoordigers leveren. Een totaal van 76 zetels, dus een – zij het wat krappe – meerderheid. Wie het aantal stemmen dat de VVD, het CDA en de PVV samen behaalden echter deelt door het totaal aantal uitgebrachte stemmen komt uit op slechts 49.52%. Minder dan de helft!
Geval(B), waarbij het te vroeg afronden leidt tot het opblazen van de verschillen, zagen we optreden tijdens het CDA-congres dat voorafging aan de goedkeuring van de coalitie. 2/3 van het congres stemde voor, hetgeen (ingewikkeld! een breuk!) stante pede werd afgerond naar 1, en pas daarna werd vermenigvuldigd met het aantal volksvertegenwoordigers dat de partij telde. Dat leverde 21 mensen op die voor de coalitie moesten gaan stemmen, in plaats van de 14 die een nauwkeuriger berekening zou hebben opgeleverd. De partijleiding gaat zich nu beraden op een manier om ook de mensen die tegen stemden tot hun recht te laten komen, maar heeft de gemakkelijkste weg om dit te bereiken gemist.
QED: Het Nederlandse kabinet dankt zijn bestaan aan afrondfouten.
Toch een beetje jammer, voor de democratie.
(1)Bron: Parlementair Documentatie Centrum, Universiteit Leiden:
www.parlement.com/9291000/modulesf/g43n4vei
