Kijk: dat siert rookonderzoeker Onno van Schayck dan toch weer. In een addendum in het tijdschrift Heart trekt de Maastrichtse hoogleraar preventieve geneeskunde zijn eerdere bewering terug dat ons land door het rookverbod op de werkplek 16.638 acute hartstilstanden bespaard is gebleven.
Misschien weet u nog: vorige maand onderzochten Van Schayck en zijn collega’s of het rookverbod van 2004 ook heeft gezorgd voor minder hartstilstanden. Op dit blog – en Pepijn van Erp daarna op het zijne – wees ik er echter op dat het onderzoek rammelt. Van Schayck heeft waarschijnlijk gewoon een toevallig hobbeltje in de statistieken uitgeroepen tot oorzakelijk effect.
Een ander kritiekpunt was dat Van Schayck zijn toch al dubieuze bevindingen voor Zuid-Limburg meteen maar had doorgetrokken naar heel Nederland (vandaar die 16.638 uitgespaarde hartstilstanden).
Wat maakt ons mens? Deze fossielen herdefiniëren onze evolutionaire oorsprong
Wat is een mens? Hoe meer we leren over onze familieleden van weleer, hoe moeilijker het wordt om het begrip ‘mens’ te definiëren.
Fair enough: daarop komt hij nu terug. ‘Hoewel geen groot onderwerp in ons artikel, vinden we dat we de aannames die ten grondslag liggen aan de extrapolatie onvoldoende hebben behandeld,’ schrijft hij in Heart.
‘Ten eerste is de Zuid-Limburgse populatie wellicht niet representatief voor de hele Nederlandse bevolking. Ten tweede hebben we ten onrechte naar de hele Nederlandse populatie geëxtrapoleerd, terwijl we alleen burgers tussen 20 en 75 jaar hadden moeten betrekken.’ Bovendien had hij een verkeerde periode gebruikt, geeft hij toe.
Applaus natuurlijk. Alleen: zou Van Schayck dat nu ook per persbericht kenbaar maken aan al die kranten, websites en televisiezenders die het aantal van 16.000 hartstilstanden van hem overnamen?
Van Schayck haalde immers breeduit het nieuws met zijn onderzoek. Niet omdat hij een effectje had gevonden in het verre Zuid-Limburg, maar omdat hij een persbericht liet uitgaan waarin prominent stond – ik citeer – ‘dat in heel Nederland meer dan 16.000 gevallen van acute hartstilstand zijn voorkomen in de periode tussen 2004 en 2008.’ Maar dat klopt dus niet.
Hier wordt het verhaal toch wel een beetje bizar. Achteraf schrijft Van Schayck er in een e-mail aan mij dit over:
“De aandacht die dit gegeven in media heeft gekregen was voor ons onverwacht (…) en achteraf gezien minder gelukkig. Ik heb in ieder interview het getal van 16.000 genuanceerd.”
Wel alle hartstilstanden nog an toe, dus wij journalisten hebben de zaak opgeblazen? Raar.
Kijkt u nog even hoe genuanceerd Van Schayck was in het NOS Journaal:
Ook op de radio deed Van Schayck zijn uiterste best om het onjuiste cijfer van 16.000 de wereld uit te helpen (beluister hier het hele item). Ik citeer:
“Op basis hiervan mag je de conclusie trekken dat het zeer, zeer waarschijnlijk is dat het te wijten is [sic] aan het rookverbod op de werkplek. In totaal gaat het dan om meer dan 16.000 mensen minder die een acute hartstilstand hebben gekregen.”
U begrijpt: ik wacht nog altijd op een ander addendum. Het addendum waarin Van Schayck gewoon eens zegt: Sorry beste mensen, maar ik wind mij zo op over dat roken dat ik mijn conclusies wat heb aangedikt. En toen die vervelende Keulemans opeens allemaal kritische vragen begon te stellen, heb ik maar wat gezegd, om van hem af te komen.
Ik heb niets tegen Van Schayck, al helemaal niet tegen zijn co-auteurs, en nee, ik ben niet van de tabaksindustrie, maar dat is nou net het punt. Iets zegt me dat het juist de tabaksindustrie is die handenwrijvend het Maastrichtse gestuntel gadeslaat, en ervan profiteert.
