Op 31 maart 2024 overleed Ed Croonenberg, als vertaler en auteur zo’n twintig jaar betrokken bij New Scientist en haar voorgangers. Hoofdredacteur Jim Jansen haalt herinneringen aan hem op.
Net voor kerst 2015 betrad een wat statige man met dito baard de redactie van New Scientist. Ik was zelf net aangetreden als hoofdredacteur en kende zeker nog niet iedereen. Zonder zichzelf te introduceren, zei hij ‘fijne feestdagen vanuit Griekenland’, terwijl hij een kloeke fles olijfolie uit het door hem geliefde land op mijn bureau neerzette. Het was Ed Croonenberg, als vertaler en auteur zo’n twintig jaar betrokken bij New Scientist en haar voorgangers. Onlangs bereikte ons het trieste nieuws dat Ed na een hartaanval is overleden.
Groot taalgevoel
Ed had een lange staat van dienst in de journalistiek. Hij was onder meer redacteur voor het opinieblad HP/De Tijd (2001-2005) en hoofdredacteur van de Nederlandse editie van Scientific American (2005-2009). Als freelancer werkte hij niet alleen voor New Scientist, maar ook voor onder andere NWO, de Vrije Universiteit Brussel, CWI, Vrij Nederland en Historisch Nieuwsblad.
Onbekende sterrenbeelden aan de hemel
Govert Schilling maakt je wegwijs aan het firmament. In december 2024 werpt hij een blik op onbekende sterrenbeelden.
Ed combineerde een groot taalgevoel met een even kolossaal intellectueel vermogen. Jean-Paul Keulen, voormalig eindredacteur van New Scientist: ‘Een belangrijk onderdeel van het tijdschrift zijn de artikelen over ingewikkelde natuur- en sterrenkundige onderwerpen afkomstig uit de internationale editie van het blad. Dat soort teksten kan niet zomaar iedereen vertalen; daar is kennis van en feeling voor zulke complexe materie voor nodig. Ed had die in overvloed; geen enkel artikel was hem te lastig. Steevast kwam er een tot in de puntjes verzorgde vertaling retour. Soms vanuit Nederland, en vaak uit Griekenland, waar hij regelmatig verbleef. En waar andere vertalers daarbij nog weleens wat twijfels in de kantlijn zetten, hakte Ed zelf alle tekstuele en inhoudelijke knopen door.’
Onderkoelde humor
Bovendien klonk zijn liefde voor taal en een soort onderkoelde humor door in zijn vertalingen, zegt Joris Janssen, sinds 2021 eindredacteur van New Scientist. ‘Hij vertaalde niet letterlijk, maar leverde een vermakelijke tekst aan die een Nederlandse auteur had kunnen schrijven. Ook zijn suggesties voor koppen, zoals ‘Geen actieve herinnering’ bij een artikel over vergeetachtige AI, namen we vaak dankbaar over.’
Net voor de paasdagen mailde zijn partner Jolein de Rooij dat Ed een hartaanval had gehad en was opgenomen in het ziekenhuis. Toch leek het de goede kant op te gaan; Jolein meldde dat Ed ‘alweer praatjes had en een mooie kleur’, en dat hij zijn vertaalwerk snel weer op zou kunnen pakken. Het mocht niet zo zijn. Op paasochtend is Ed in het ziekenhuis overleden.