Voor diegenen onder ons die de jaren voorbij vinden vliegen: er is hoop. Volgens verouderingsdeskundige Andrea Maier van de Vrije Universiteit Amsterdam kan namelijk iedereen levensjaren ‘bijboeken’. Een zestiger kan er zo acht jaar bij krijgen, een tachtiger zelfs nog drie.
Wat is veroudering eigenlijk?
‘Opgelopen schade aan het lijf die niet meer verholpen kan worden. De lichaamscellen gaan minder goed werken. Het lijf wordt roestig. Spieren zijn minder explosief, het brein wordt trager en het haar wordt dunner. Nee, een buikje heeft niets met ouderdom te maken, dat komt vaak omdat ouder wordende mensen minder gaan bewegen en hetzelfde blijven eten.
Heel herkenbaar voor ouder worden, zijn de rimpels die we krijgen. Je moet de huid zien als een stukje elastiek, dat gedurende het leven keer op keer wordt uitgerekt en weer terugveert. Op een gegeven moment is het elastiekje uitgerekt en begint het te lubberen.’
‘Bij mannen ruikt het meer naar kaas, bij vrouwen naar ui’: verrassende verhalen over microben
Ze zitten op je neus, op je bord, in je darmen, onder je voeten. Te klein om met het blote oog te zien, met oneindig veel en ...
Kunnen rimpelcrèmes een huid verjongen?
‘Nee. Zo’n crème helpt eventjes. De huid rekt op door het water in de crème, zodat de rimpels wegtrekken. Na een uur of acht is het vocht verdampt en zijn de rimpels terug. Je voelt je beter, maar het helpt niet om de huid langdurig te verjongen. Overigens is een ‘goed gevoel’ ook belangrijk. Uit onderzoek is gebleken dat mensen die zich jonger voelen dan hun werkelijke leeftijd, gemiddeld langer leven.’
Wat veroorzaakt nu precies die veroudering?
‘Een van de belangrijkste oorzaken is de aanwezigheid van beschadigde cellen in het weefsel, de zombiecellen. Normaliter worden beschadigde cellen opgeruimd door het immuunsysteem. Of ze ontploffen, dan moet je denken aan ontstekingen, een blauwe plek, of sportblessures. De derde mogelijkheid is de zombiecel.
Oudere mensen hebben er naar verhouding meer van. Zombiecellen zijn een oorzaak van veel ouderdomsziektes, zoals aderverkalking, dementie of kanker. Op dit moment is de wetenschap op zoek naar medicijnen om die zombiecellen te verwijderen. Bij muizen is al resultaat geboekt. Bij mensen worden nu medicijnen getest die de artrose moeten verminderen.
De kwaliteit van de genen is ook een belangrijke maat voor veroudering. Genen zijn de hardware in de cel, die bepaalt hoe de cel werkt. Sommige mensen zeggen weleens: ‘De genen heb ik geërfd van mijn ouders, daar is niets meer aan te doen’. Maar dat is onzin.
Langlevendheid wordt voor 20 procent bepaald door erfelijkheid en 80 procent door je leefstijl. Als je goed eet en voldoende beweegt kan je lijf zelf bepalen welke genen je gebruikt, en de slecht functionerende genen links laten liggen. Als je bedenkt dat een lichaam bestaat uit 100 triljoen cellen, dan begrijp je dat er nogal wat winst te boeken is.’
U noemt veroudering een ziekte.
‘Precies. Een chronische ziekte waar de hele bevolking aan lijdt. Maar je kunt veroudering wel afstoppen. Dat gebeurt nu te weinig. Onze huidige gezondheidszorg is ziekenzorg. Er wordt pas ingegrepen als mensen ziek zijn. Ik pleit voor een jaarlijkse apk-keuring van het lijf, vanaf 30 jaar. Bloed, hart, long, spier en vet. En ingrijpen voordat later de sleepauto in actie moet komen.
Daarmee kunnen we wel tot een derde van de ziektekosten besparen, die later moeten worden gemaakt als mensen daadwerkelijk ouderdomsziekten krijgen. Ik kan aan iemand van 30 jaar zien of zijn bloedvaten achteruitgaan en hij of zij kans loopt om later hart- en vaatziekten te ontwikkelen. Waarom zouden we wachten tot het te laat is?’
De huisarts is nu al overbelast, die ziet ons al aankomen met zijn allen, voor de jaarlijkse screening.
‘Daar heb je in principe geen dokter voor nodig. Een verpleegkundige zou het ook kunnen doen. Bedrijven zijn nu al bezig met de ontwikkeling van zelftestapparaten.’
Heeft u tips voor langer en gezonder leven?
‘Als een zestiger alleen al zijn Westerse dieet van veel en vet eten overboord zet, en gezond gaat eten, kan hij gemiddeld acht jaar ouder worden. Bij een twintiger is de winst zelfs meer dan tien jaar. En ook een tachtiger kan nog drie levensjaren winnen. Daar is wetenschappelijk bewijs voor.
Je bent nooit te oud om aan je gezondheid te werken. Het is eigenlijk heel eenvoudig: langer en gezonder leven bereik je door meer te bewegen en gezonder te eten. Het is ook goed om niet de hele dag door te eten. Ook de spijsverteringsorganen hebben rust nodig om goed te kunnen functioneren.
Zelf doe ik aan intermittent fasting: ik eet zestien uur per dag niet en acht uur wel, het ontbijt sla ik over. Zelfs als je in die acht uur evenveel eet als normaal, dan zul je het voedsel beter verwerken en gewicht kwijtraken. Goed slapen is ook heel belangrijk. De beste investering in je leven is een goed bed kopen. Bij acht uur slaap of meer rust het lichaam optimaal uit.’
Hoe oud kunnen we worden met gezond leven, uw apk en de komst van medicijnen die onze cellen gezond houden?
‘Theoretisch is er geen limiet, we zouden onsterfelijk kunnen worden. Zelf zou ik daar niet voor kiezen, dan ontbreekt de drive om dingen te bereiken. Het is veel belangrijker om gezond oud te worden.’
