De stofwolken aan de horizon verraden dat de zelfrijdende revolutie, die werkelijk alles dreigt te veranderen, rap dichterbij komt. Hoe kunnen logistieke bedrijven het beste omgaan met de mogelijkheden van chauffeurloos vrachtverkeer?
Het hoge hek staat er niet zomaar. Geen mens is welkom op het APM 2-terrein in de haven van Rotterdam. Hier heersen de agv’s: automatic guided vehicles. Reusachtige voertuigen die de hele dag containers optillen en naar depots vervoeren, zonder inmenging van chauffeurs.
Zodra het hek opengaat, stoppen de agv’s met bewegen, als waren ze schuwe dieren in het bos. Waarom? De agv’s zijn blind. Ze beschikken niet over algoritmes of sensoren. Zou een hond of wandelaar in de weg lopen, dan zouden deze monsterlijke gevaartes gewoon doorrijden, hun voorgeprogrammeerde route volgend.
Van Abcoude naar Tuvalu: een sterk staaltje Opperlans
Yannick Fritschy laat een sterk staaltje Opperlans zien: geknutsel met de Nederlandse taal.
Het Rotterdamse havenbedrijf zou graag meer autonome voertuigen willen inzetten in de haven, maar dan wel van een wat intelligenter slag, zodat ze ook over de container exchange route (cer) kunnen rijden, de nieuw te bouwen baan tussen de twee Maasvlakten. Hoe reëel is die wens, gegeven het huidig technisch peil? Hoeveel kostenbesparingen levert dat op? Wat zijn de gevolgen voor het milieu? Deze vragen belandden twee jaar terug bij het Kenniscentrum Duurzame HavenStad van de Hogeschool Rotterdam (HR), dat meteen tot actie overging.
Studenten kregen de taak om in de berm langs de A15 het aantal passerende containertrucks te tellen. Andere groepen experimenteerden met het achter elkaar laten rijden van zelfrijdende miniatuurtrucks. Literatuurstudies, brainstormsessies met onder meer de TU Delft en economische calculaties werden afgewisseld met het vergaren van praktijkervaringen over autonome voertuigen. ‘Dat laatste aspect was cruciaal’, zegt Frank Rieck, lector Future Mobility aan de HR. ‘De mens is niet slim genoeg om van achter de tekentafel alle mogelijke scenario’s te bedenken. Een voorbeeld: zelfrijdende voertuigen zijn geprogrammeerd om de ideale, meest efficiënte weg te volgen. Prima, nietwaar? Nee, want dat is altijd dezelfde weg. En wat krijg je dan na verloop van tijd? Spoorvorming in het asfalt. Je moet die slimme auto’s dus vertellen dat ze een beetje over de weg moeten zwabberen, zoals die inefficiënte mensen dat doen. Dat soort inzichten doe je alleen op in de praktijk. Dat maakt hbo-onderzoek ook zo nuttig.’
Geestdodende ritjes
Gewapend met theoretische én praktische kennis stelde de HR een toekomstplan op over de invoering van automatic guided trucks (agt’s) en legde het deze plannen langs de ppp-meetlat: planet, profit, people. ‘Alle lichten staan op groen’, oordeelt lector haven- en stadslogistiek Ron van Duin. ‘Ten eerste is de technologie reeds beschikbaar. Ten tweede is chauffeurloos rijden extreem kostenbesparend. Ten derde zijn agt’s elektrisch en dus duurzamer dan dieseltrucks.’
Hoe zit het met de p van people? ‘Het is onafwendbaar dat er banen verloren zullen gaan’, erkent Van Duin. ‘Maar wat voor banen zijn dat? Geestdodende ritjes tussen terminals. Bovendien komen er veel ict-jobs voor terug. Je zou die chauffeurs trouwens ook kunnen inzetten als leraren van de zelfrijdende algoritmes. Ik stel me voor dat ergens in 2035, als een zelfrijdende truck op de snelweg soepel langs andere voertuigen slalomt, een grootvader die ooit in de haven werkte tegen zijn kleinzoon zegt: ‘Kijk eens, dat heeft-ie van mij geleerd.’’
‘Het enige dat nodig is, is een cultuuromslag’
Wie de beste is in een veranderende wereld, kan alleen de beste blijven door mee te veranderden. Wil de Rotterdamse haven haar leidende positie in Europa behouden, dan is de adoptie van zelfrijdende trucks (agt’s) cruciaal, maar zeker niet voldoende, concludeert Ron van Duin.
Zijn agt’s een prestigeproject of bittere noodzaak?
‘Dat tweede. De haven kampt met een aantal grote uitdagingen. Eén daarvan is dat er steeds meer megaschepen uit Azië zullen arriveren. Die dumpen al hun Europese vracht in één keer in Rotterdam en maken daarna zo snel mogelijk rechtsomkeert richting Sjanghai of Singapore. Het is dan aan de Rotterdamse haven om te zorgen dat al die containers snel naar andere havens in Europa worden getransporteerd.’
Klinkt als een gouden kans om geld te verdienen.
‘Zeker, maar het gevolg is dat het vrachtverkeer tussen de verschillende terminals explosief zal stijgen. Terwijl er nu al opstopping dreigt op de wegen rond de terminals én de belasting voor het milieu toeneemt.’
Kunnen agt’s deze problemen oplossen?
‘Deels. Zelfrijdende, elektrische trucks bieden enorme voordelen op het gebied van kosten en duurzaamheid. Bovendien komen ze niet te laat, hebben ze geen last van blauwe maandagen, en nemen ze geen rookpauzes. Maar voor maximale efficiëntie zal de introductie van agt’s gepaard moeten gaan met de invoering van een centrale planning. Dat vereist betere samenwerking tussen de bedrijven op de Maasvlakte.’
Is die samenwerking nu niet goed dan?
‘Helaas niet. 72 procent van het aantal vrachtritten binnen de haven zelf betreft lege containers. Het komt vaak voor dat de ene chauffeur een lege container naar een depot brengt, waarna een andere chauffeur daar weer een andere lege container ophaalt. Die twee chauffeurs worden dus betaald om lucht te vervoeren!’
Waarom komen zulke situaties voor?
‘De bedrijven in de haven zien elkaar vooral als concurrenten.’
Is die mentaliteit geen sta-in-de-weg voor agt’s?
‘Uiteindelijk denk ik van niet. Er is er één p die voor alle bedrijven doorslaggevend is. De p van profit. Onze berekeningen wijzen uit dat er enorme kostenbesparingen kunnen voortvloeien uit een centraal aangestuurd agt-systeem.Het enige dat nodig is, is een cultuuromslag.’
Deze rubriek is tot stand gekomen in samenwerking met Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA