De Rijksuniversiteit Groningen viert haar 410-jarig bestaan. Ter ere van deze mijlpaal organiseerden New Scientist en de universiteit op 22 mei het Festival der Verwondering in de Stadsschouwburg Groningen. Het was een feestelijke avond vol wetenschap, trots en uiteraard verwondering.
De avond begon met een muzikaal eerbetoon aan de stad Groningen, gezongen door Janneke Jager. Hierna namen presentatoren Jim Jansen en Marie-José van Tol het stokje over. Onder hun begeleiding leerde het publiek diverse knappe koppen van de Rijksuniversiteit Groningen kennen, variërend van een DNA-onderzoeker tot een politiek-filosoof en meer.
Verwondering
De onderzoekers deelden hun kennis en verwondering over de wetenschap elk op hun eigen unieke wijze. Zo brachten psychiater Iris Sommer en diëtist Ellen van den Oever hun adviezen over gezonde voeding in een komische sketch. Verkleed als schoonmaaksters legden ze onder andere uit dat ‘vuil helemaal niet slecht voor je is. Het is juist goed voor je darmen.’
Moeten we de grenzen van het zonnestelsel herzien?
Ruimtesonde New Horizons vliegt nu voorbij de Kuipergordel, aan de rand van het zonnestelsel. Er wacht ons mogelijk nieuwe verrassingen.
Ook neuromechanicus Bert Otten bracht veel humor naar het publiek. Met een vlotte slideshow sprak hij over de eigenaardigheden van beweging en zijn verwondering voor de wereld. ‘Een speciale dag begint met verwondering’, zei hij.
Die verwondering was ook duidelijk aanwezig bij statisticus Casper Albers. ‘Ik ben hier waarschijnlijk een outlier als ik zeg dat ik van statistiek houd‘, zei hij. Met zijn humoristische presentatie wist hij het publiek te overtuigen van het belang van toegepaste statistiek in ons dagelijks leven.
Politiek filosoof Meave McKeown presenteerde haar verhaal op een geheel andere manier. Met hulp van studenten van Campus Fryslân bracht McKeown haar betoog over het politieke spel achter kleding op theatrale wijze tot leven. ‘Zijn wij allemaal verantwoordelijk voor de gruwelen van de kledingindustrie?’, vroeg McKeown zich af, terwijl de Friese studenten gretig met hun winkeltassen over het toneel bewogen.
Battle
‘Wetenschap is geen wedstrijd’, zei Van Tol. ‘Het draait om de fascinatie voor het leren.’ Toch is er ruimte voor wat leuke competitie op het Festival der Verwondering. Zo streden geneticus Cisca Wijmenga en astronoom Amina Helmi in een battle tussen hun vakgebieden. Wat is fascinerender: de sterrenhemel of DNA?
Helmi stelde: ‘De astronomie houdt zich bezig met de grootste vragen. Tegelijkertijd biedt het een prachtig perspectief: dat wij samen deze mooie hemel boven ons delen.’ Dit werd gevolgd door een boeiend betoog van Wijmenga: ‘We weten dat slechts twee procent van het DNA coderend is, maar de overige 98 procent moet ook een functie hebben. Wat is er spannender dan als onderzoeker ontdekken wat daar verborgen ligt?’. Beide betogen waren ijzersterk, en daarom concludeerde Van Tol aan het einde van de battle dat er geen winnaar was.
Ook dienstmarketeer Jenny van Doorn en ingenieur Ming Cao gingen de strijd aan met de vraag: wie heeft de beste robot? ‘Jouw robot kan goede dingen doen’, zegt Van Doorn tegen Cao. ‘Maar het is wel een beetje saai. Het kan niet eens praten.’ Van Doorns robot kan dat wel en sprak zelfs het publiek toe in vloeiend Gronings.
Cao’s robot beweegt daarentegen vlekkeloos rond en analyseert ruimtes om bijvoorbeeld lekkages in pijpsystemen te vinden. Beide robots hebben dus hun sterke punten. De conclusie van deze battle was duidelijk: ‘Als we onze robots combineren, kunnen ze werkelijk alles doen’, aldus Van Doorn.
Innovatie
De Rijksuniversiteit Groningen herbergt tal van innovatieve wetenschappers met bijzondere ideeën. ‘Wetenschap gaat dan ook niet over stoffige zaken’, legt Van Tol uit. ‘Dat weten we zeker bij de volgende spreker.’ Wat volgt is een kort gesprek tussen Van Tol en seksuoloog Charmaine Borg.
Borg onderzoekt het gevoel van walging bij seks. ‘Denk aan ejaculatie en zweet. Al die dingen zijn walgelijke stimuli. Toch willen we seks hebben. Dat is interessant’, zegt ze. Ze onderzoekt hoe afstotende geuren kunnen worden ingezet om opwinding te verminderen, met als doel verkrachting te voorkomen.
Ook Nobelprijswinnaar en chemicus Ben Feringa was aanwezig. Hij en kunstenaar Harry Arling werden op feestelijke wijze achter een drumstel het podium opgerold. Presentator Jim Jansen interviewde beide mannen over de kruispunten tussen wetenschap en kunst. ‘Ik maak moleculaire kunst’, zei Feringa.
Over een ding waren de mannen het heel erg eens: verwondering en fouten maken zijn belangrijk. ‘Van fouten leer je’, zei Feringa. ‘Dat is typisch wetenschap.’ Arling voegde toe: ‘Ik ben de rijkste man ter wereld. Niet dat ik veel geld heb, maar die passie en die vindingrijkheid vind ik geweldig, en ik hoop dat iedereen zich daarin zal verliezen.’
