‘Geloven’ in intelligent design blijkt vaak veroorzaakt te worden door een psychisch probleem te zijn. Dat blijkt uit onderzoek van psychologen Bastiaan Rutjens, Joop van der Pligt en Frenk van Harreveld van de UvA.
Mensen die het gevoel hebben de controle over hun leven kwijt te zijn, zien plots meer in een religieuze verklaring voor het ontstaan van het leven dan in de evolutietheorie van Darwin. Mensen die hun leven ‘onder controle’ hebben, hebben daarentegen geen probleem met Darwin.
De onderzoekers hadden de beschikking over 140 personen. Een deel werd gevraagd om een bedreigende situatie uit het verleden, waarover ze geen controle hadden, voor de geest te halen. Ook werd ze gevraagd om drie redenen te geven waarom de toekomst niet te controleren is. Anderen werd gevraagd om een bedreigende situatie voor de geest te halen waarover ze wel controle hadden. Daarna werd aan de proefpersonen de keuze voorgelegd: de evolutietheorie, een intelligent design-theorie (de wereld verklaard vanuit een intelligente ‘ontwerper’) en een theorie waarbij de evolutie een geordend proces is.
Softies? Sneeuwvlokjes? Niks daarvan – Gen Z is superkrachtig, zegt deze neurowetenschapper
Niks sneeuwvlokjes. Volgens neurowetenschapper Eveline Crone zijn hedendaagse jongeren juist sterk in een extreem ingewikkelde tijd.
De onderzoekers vonden dat proefpersonen waarbij het gevoel van controle, en daarmee gevoelens van orde, ‘onder dwang’ verlaagd was, een voorkeur voor intelligent design lieten zien wanneer het alternatief de evolutietheorie was. Wanneer ze daarnaast een aangepaste versie van de evolutietheorie konden kiezen, waarin beargumenteerd wordt dat evolutie een ordelijk proces is, zagen ze af van intelligent design en kozen ze juist dáárvoor. De onderzoekers concluderen: ‘Deze ordelijke kijk op evolutie bestrijdt gevoelens van willekeur dus even goed als het geloof in een universum dat door een hogere macht is gecreëerd.’
Aardig, zo’n onderzoekje. Maar is daarmee werkelijk een deel van ‘het geloof’ in intelligent design verklaard? Kun je met een experimenteel opgewekt, ongetwijfeld tijdelijk effect een door velen dagelijks gekoesterd idee ‘verklaren’? Als ik overvallen wordt, en een week lang zwéér dat ik bij de komende verkiezingen PVV gaat stemmen (daarna gaat het over), is ‘overvallen zijn’ dan een verklaring voor ‘PVV stemmen’? Dacht het niet.
Maar de onderzoekers beweren van wel. En veel ‘gelovers’ in evolutie zullen dat graag beamen. Wat is er nou leuker dan wetenschappelijk bewijs dat je tegenstander een beetje gek is, een loser die bang is voor de boze werkelijkheid? Niks toch? Natuurlijk gun ik ze dat geloof in hun eigen voortreffelijkheid – zoiets schept duidelijkheid en zelfbevrediging is nog steeds niet verboden. Maar volgens mij is hier toch vooral sprake van academisch zelfbedrog. Van orde zien waar deze niet bestaat.
