Wetenschapsjournalist Govert Schilling schreef Doelwit aarde, het nieuwste deel van de New Scientist-boekenreeks Pocket Science, over alle kosmisch projectielen die op ramkoers met onze planeet kunnen liggen. Het Parool interviewde Schilling over het boek.
Wat vliegt er allemaal rond in de ruimte?
‘Van alles. Van stofdeeltjes tot rotsblokken en planeten. De bewegingen van al die stukken steen worden veroorzaakt door de zwaartekracht die ze op elkaar uitoefenen. Puin dat op aarde neervalt noemen we meteorieten. Een komeet, ook wel staartster genoemd, is een klein hemellichaam dat voor een groot gedeelte uit ijs bestaat. De staart die je erachter ziet, ontstaat doordat de zon het ijs laat verdampen en de zonnewind een mengsel van gruis achter de komeet wegblaast.’
Wat is de rol van de dampkring?
‘Die beschermt ons tegen inslagen van klein ruimtepuin. Kleine steentjes verdampen wanneer ze de dampkring binnendringen. Het licht wat je aan de hemel ziet zijn de door de botsing heet geworden luchtmoleculen. Dat noemt men een vallende ster, maar er komt geen ster aan te pas, het is een meteoor.
Stikstofuitstoot lokt planten naar West-Europa
Bosplanten die goed tegen stikstof kunnen, verschuiven snel van Oost- naar West-Europa. Daar brengen ze andere planten in de verdrukking.
Onze maan heeft geen beschermende dampkring en dat zie je terug aan de vele kraters op het oppervlak.’
Hoeveel ruimtepuin komt er naar beneden?
‘Ongeveer honderd ton per dag. Het meeste betreft stofdeeltjes die door de dampkring worden gestuit. Grotere stenen komen vaak neer in oceanen, bossen of woestijnen, die vind je nooit. Om je een beeld te vormen over de impact van meteorieten, een exemplaar van 25 meter is voldoende om Amsterdam met de grond gelijk te maken. Door de inslag en de schokgolf die alles wegvaagt. Een steen van 1 kilometer verandert een heel continent tot rampgebied en een blok ter grootte van 10 kilometer heeft wereldwijd desastreuze gevolgen.
Ter geruststelling: in de recente geschiedenis zijn er geen stenen van die omvang op aarde gevallen. De laatste inslag in de buurt van Amsterdam was in Broek in Waterland, in 2017. Die steen van een halve kilo kwam op een schuurdak terecht. Het is pas de zesde meteoriet die in Nederland werd gevonden.’
Kunnen we ons beschermen tegen de wat grotere stenen?
‘Een goede methode is zo’n steen uit zijn baan te tikken, zodat hij de aarde mist. In het najaar vliegt een ruimtesonde naar een kosmisch rotsblok van 160 meter lang, Dimorphos, voor een flinke tik. Zuiver voor de ervaring, als er later wel een keer een flink brok op aarde afkoerst.’
Zijn er doden gevallen door vallend ruimtepuin?
‘Uit het verleden zijn er wel verhalen, maar die zijn moeilijk te verifiëren. In de jaren vijftig trof een meteoriet mevrouw Ann Hodges uit Alabama in haar zij. De steen was door het dak van het huis gevallen op de slapende vrouw. Ze heeft het overleefd.’
Kunnen we vanavond rustig gaan slapen?
‘Ja hoor. Maar gebruik ook eens een heldere nacht om naar de sterrenhemel te kijken. Elke nacht is er wel een vallende ster te zien, een prachtig gezicht.’
Tekst: Peter de Jong. Dit artikel verscheen op 5 maart 2022 in Het Parool.
