Gele grasvelden en een historisch lage waterstand: Nederland werd vorig jaar opgeschrikt door een lange periode van droogte. Ook dit jaar kampen we met een neerslagtekort. Wetenschapsjournalist Hidde Middelweerd duikt deze zomerse week dieper in de droogte. Deel 3: met welke schadelijke gevolgen moeten we rekening houden?
In Kaapstad telde men vorig jaar met samengeknepen billen af naar Day Zero: de dag dat er geen water meer uit de kraan zou komen. De waterreservoirs van de Zuid-Afrikaanse hoofdstad waren ongekend laag, omdat ze in de wintermaanden van de jaren ervoor onvoldoende waren aangevuld. Het toont aan hoe desastreus de gevolgen van droogte kunnen zijn.
Geen paniek: in Nederland lopen we vooralsnog geen risico op droogstaande kranen. Maar als de droogte aanhoudt, liggen er wel andere problemen op de loer.
Softies? Sneeuwvlokjes? Niks daarvan – Gen Z is superkrachtig, zegt deze neurowetenschapper
Niks sneeuwvlokjes. Volgens neurowetenschapper Eveline Crone zijn hedendaagse jongeren juist sterk in een extreem ingewikkelde tijd.
Verzuring en verzilting
‘Droogte leidt niet alleen tot watertekorten voor de mens, het heeft ook impact op vegetatie’, stelt Ruud Bartholomeus, hydroloog bij wateronderzoeksinstituut KWR. ‘Door droogte zakt grondwater weg en is er minder water beschikbaar in de wortelzone van planten. In kwelgebieden kan de grond daarnaast verzuren door de diepere grondwaterstanden, waar veel vegetatie niet tegen kan.’
Dit probleem heerst momenteel in het zuiden en oosten van het land. West-Nederland kampt met een ander probleem: verzilting. Doordat er minder zoet water beschikbaar is, heeft zout water vanuit de zee vrij(er) spel. ‘Er is dan te weinig tegendruk van zoet water, waardoor zout water in het grondwater en de bodem gaat zitten’, zegt Niko Wanders, hydroloog aan de Universiteit Utrecht. ‘Dat kan negatieve gevolgen hebben voor de grondwaterkwaliteit en bodemvruchtbaarheid.’
Mislukte oogst
Daarnaast is de economische impact groot als droogte lang aanhoudt. Vooral boeren worden daarbij hard getroffen. ‘Ook dit jaar staan de landbouwopbrengsten alweer onder druk’, zegt Bartholomeus.
Die opbrengsten zijn in verregaande mate afhankelijk van de hoeveelheid vocht in de wortelzone van gewassen. Bij droogte is die hoeveelheid logischerwijs laag en neemt de kans op een mislukte oogst toe. De economische schade die de Nederlandse landbouw door de droogte in 2018 heeft ondervonden, wordt geschat op een half tot twee miljard euro.
In rijke landen leidt droogte dus tot een economisch slecht jaar voor boeren en wellicht iets hogere prijzen in de supermarkt. In arme landen zijn de gevolgen ingrijpender. ‘2018 was een extreem droog jaar voor Nederland, maar we hebben er niet minder door gegeten’, zegt Wanders. ‘In de armere delen van Azië en Afrika is dat een ander verhaal: daar kan het al snel tot voedsel- en drinkwatertekorten leiden. Het drinkwatertekort in Kaapstad, wat toch een vrij ontwikkelde stad is, was wat dat betreft een zorgwekkend kijkje in de toekomst.’
Is droogte een blijvend probleem voor Nederland? Lees hier het volgende artikel van deze vijfdelige serie over de droogteproblemen in Nederland.