Gele grasvelden en een historisch lage waterstand: Nederland werd vorig jaar opgeschrikt door een lange periode van droogte. Ook dit jaar kampen we met een neerslagtekort. Wetenschapsjournalist Hidde Middelweerd duikt deze zomerse week dieper in de droogte. Deel 1: wordt Nederland steeds droger?
Laten we met het goede nieuws beginnen: er valt deze zomer tot nu toe beduidend meer regen dan vorig jaar. Maar zo moeilijk is dat niet. Het droogste jaar dat ooit geregistreerd werd in Nederland is 1976, maar 2018 kwam daar gevaarlijk dicht in de buurt. In juli en een deel van augustus was het neerslagtekort vorig jaar zelfs hoger dan in het recordjaar.
Word je van langzaam hardlopen ook fit?
Slow running, ofwel rustig joggen, is in opkomst. Goed nieuws: ook deze vorm van sporten zet zoden aan de dijk.
Hoewel dit jaar droger begon dan 2018, trekt dat de laatste maanden bij. De aanvoer van water via de grote rivieren is bijvoorbeeld terug op zijn normale niveau, meldt de Unie van Waterschappen. De totale neerslag ligt tot op heden echter nog steeds lager dan het historische gemiddelde.
Daar hebben verschillende delen van het land nu alweer last van. In Oost-Nederland en delen van Zeeland, Noord-Brabant en Limburg zijn de droogteproblemen het meest urgent, waarschuwt de landelijke Droogtemonitor. Grondwaterstanden zijn daar al maanden laag en eigenlijk nooit hersteld van de droogte van vorig jaar. Omdat die gebieden wat hoger liggen dan de rest van Nederland, kan de ondergrondse watervoorraad alleen aangevuld worden met regenval. Tot op heden valt er niet genoeg regen om dat voor elkaar te krijgen.
Neerwaartse spiraal
‘Dat is zorgelijk, want droogte is een neerwaartse spiraal’, stelt Ruud Bartholomeus, hydroloog bij wateronderzoeksinstituut KWR. ‘Er worden sinds vorig jaar bijvoorbeeld steeds meer beregeningsinstallaties verkocht. Dat is logisch, het is immers droog, maar die installaties halen hun water uit de grond. Daardoor neemt de druk op grondwatervoorraden alleen maar verder toe. Als de droogte aanhoudt, raken vraag en aanbod dus steeds verder uit balans.’
De hamvraag is daarom: hebben we hier te maken met een trend of is de droogte in Nederland slechts een tijdelijk probleem? Niko Wanders, hydroloog aan de Universiteit Utrecht: ‘Mijn werk laat zien dat de wereldwijde temperatuurstijging vanwege klimaatverandering parallel loopt aan de toenemende droogte wereldwijd. Kunnen we daarom stellen dat de zomer van 2018 het gevolg was van klimaatverandering? Nee. Pas na een reeks van droge zomers zou je die conclusie kunnen trekken.’
‘Toch ben ik ervan overtuigd dat perioden van droogte steeds vaker zullen voorkomen, ook in Nederland’, vervolgt hij. ‘Kijk bijvoorbeeld naar de Rijnafvoer [de hoeveelheid water die via de Rijn ons land binnenstroomt, red.] van de laatste honderd jaar: van de droogste vijftien jaar bevinden zich er vijf in de laatste tien jaar. Dat is voor mij een duidelijke indicatie dat er iets gaande is.’
Wat veroorzaakt droogte eigenlijk? Lees hier het volgende artikel van deze vijfdelige serie over de droogteproblemen in Nederland.
