Hoe komen wetenschappers tot dat ene inzicht dat het verloop van hun carrière bepaalt? Daarover vertellen ze in de rubriek Eureka, elk weekend in het AD, verzorgd door de redactie van New Scientist. Deze keer Mark van Heukelum, de ecoloog die de Visdeurbel bedacht.
‘Ik ben geboren in Zoetermeer, waar overal water was: slootjes, plassen en polders. In onze tuin hadden we een vijver, en ik was voortdurend bezig met kikkerdril en het vangen van visjes. Al op jonge leeftijd was ik gefascineerd door het leven onder water en verbaasde ik me over de enorme diversiteit van die onderwaterwereld. Er was altijd iets nieuws te ontdekken.
Jaren later heb ik als ecoloog van mijn hobby mijn beroep gemaakt. Een belangrijk inzicht kreeg ik vijf jaar geleden bij de Utrechtse Weerdsluis. Aan de kadewand van de sluis werden die dag stalen vissilhouetten onthuld, die zichtbaar zijn voor voorbijgangers telkens als de sluis wordt geschut. Na afloop dronk ik nog een drankje met geïnteresseerden en de sluiswachter. Hij had de sluis net geschut om het water te laten zakken. Terwijl we daar stonden, zagen we de vissen in de stroom liggen wachten om door te kunnen zwemmen. Met gevaar voor eigen leven, want ze waren een makkelijke prooi voor bijvoorbeeld futen en aalscholvers. Ik zei tegen de sluiswachter dat de gesloten sluis een obstakel was voor de vissen. Zijn oplossing was simpel: hij opende de sluis en de vissen zwommen door. Hij vertelde dat hij dit best vaker wilde doen, maar dan moest hij wel weten of er vissen lagen te wachten.
Kan dna-onderzoek naar dierentuindieren de wilde Aziatische olifant redden?
Wat zegt het bloed van Aziatische olifanten in dierentuinen over hun wilde soortgenoten, en hoe kan hun dna bijdragen aan het voortbestaan van de soor ...
Toen begonnen er allemaal radertjes in mijn hoofd te draaien. Ik bedacht dat je bij de sluis een camera onder water kunt plaatsen, zodat je altijd kunt zien wat er zwemt. Zo is de Visdeurbel ontstaan: een onderwatercamera die drie maanden per jaar een livestream uitzendt die iedereen kan bekijken. Zwemt er een vis voor de camera? Dan druk je op de digitale bel, waarna de sluis wordt geopend. Dankzij deze bel overleven veel vissoorten, bereiken ze de Kromme Rijn en leggen daar duizenden eitjes voor een nieuwe generatie vissen.’
