Onbewuste vooroordelen over gender en etniciteit spelen een belangrijke rol in hoe we met elkaar omgaan. Maar beïnvloedt uiterlijk ook gesprekken tussen mens en robot? Op Lowlands kan je het straks zelf onderzoeken door dilemma’s te bespreken met een robot die van uiterlijk verandert.
Wist je dat mensen een geslacht toekennen aan een robot als deze als genderneutraal wordt gepresenteerd? Dat komt doordat uiterlijke kenmerken verweven zijn in onze cultuur; ons brein ziet wat het wilt zien. Omdat robots steeds vaker worden ingezet, bijvoorbeeld in de zorg voor ouderen of kinderen met autisme (ASS), is het belangrijk om deze interactie tussen mens en robot op basis van uiterlijk zo goed mogelijk te begrijpen.
Op Lowlands kan je deze zomer zelf een discussie aangaan met een robot. Onderzoekers van de Hogeschool Utrecht willen daarmee uitpluizen hoezeer de uiterlijke kenmerken van een robot bepalen hoe openlijk jij je gedraagt in het gesprek.
'Als maaltijdbezorger heb je je te voegen naar de algoritmes'
Arbeidsrechtspecialiste Jana Retkowsky onderzocht het werk van maaltijdbezorgers. 'Door het algoritme worden ze als robots.'
Ongeremd ouwehoeren
Sociale robotica-expert Mirjam de Haas van de Hogeschool Utrecht onderzoekt de integratie van robots in de maatschappij en in het onderwijs voor jongeren. Zo bestudeert ze in welke mate robots bijdragen aan gesprekken, en of ze kunnen helpen om iemand meer op hun gemak te laten voelen.
‘Het voordeel van een robot is dat ze neutraler zijn dan mensen’, zegt De Haas. ‘Die neutraliteit kan mensen stimuleren om een gesprek aan te gaan. Waar je terughoudend kan zijn tegenover een persoon, kan een robot je ongeremder of opener maken.’ Op Lowlands wil De Haas met haar collega’s daarom onderzoeken in welke mate het uiterlijk van de robot de vlotheid van een gesprek beïnvloedt.
Wisselende looks
Bij Lowlands Science kan je straks lastige dilemma’s gaan bespreken met een robot. Die dilemma’s zijn onderdeel van Het Dilemmaspel dat is ontworpen door de Universiteit Utrecht. In dat spel ga je nadenken over lastige keuzes, zoals: ‘Wat zou je doen als iemand een vrouwonvriendelijke grap maakt terwijl je vrouwelijke collega de ruimte inloopt?’ Daarbij zal de robot over je keuze doorvragen om te begrijpen hoe je tot je beslissing komt.
Tijdens het spelen van het spel heeft de robot een uniek uiterlijk, wat gedurende de dag wisselt tussen verschillende genders en etniciteiten. Zo kunnen De Haas en haar collega’s onderzoeken welke invloed gender en etniciteit hebben op het voeren van een gesprek tussen mens en robot.
‘Lowlands is een ideale locatie voor ons onderzoek omdat je er veel verschillende mensen en meningen vindt’, vertelt De Haas. ‘Mensen komen uit allerlei groepen, wat een divers publiek voor ons onderzoek mogelijk maakt.’
Sociale spurt
De Haas hoopt met de resultaten van het onderzoek de inzet van sociale robotica te optimaliseren. ‘Dan gaat het bijvoorbeeld om het inzetten van robots om internationale studenten een eerste kennismaking te geven met hoe wij als Nederlanders communiceren. Het zou ideaal zijn als ze zich daarmee beter voorbereid voelen. Zo kan een robot je helpen om je sneller thuis te laten voelen.’
Belangrijk om te benadrukken is dat robots niet dienen als vervanging, maar als hulpmiddel, zegt De Haas. ‘Robots kunnen ter ondersteuning zijn voor mensen die zich beter willen leren uiten. Het grote doel is dat mensen nader tot elkaar komen, en daarmee inclusiever worden.’
Elk jaar vinden er wetenschappelijke onderzoeken plaats op muziekfestival Lowlands. New Scientist is partner van Lowlands Science. Wij delen van tevoren wat er gaat gebeuren, en waar je als festivalbezoeker allemaal aan mee kan doen. Lowlands 2024 vindt plaats op 16, 17 en 18 augustus 2024.
