Hoe komen wetenschappers tot dat ene inzicht dat het verloop van hun carrière bepaalt? Daarover vertellen ze in de rubriek Eureka, elk weekend in het AD, verzorgd door de redactie van New Scientist. Deze keer: Elisabeth Huis in ‘t Veld, universitair docent van de Tilburg University en onderzoeker bij Sanquin.
‘Meer dan dertig procent van de Nederlanders heeft angst voor naalden. Dat kan vergaande gevolgen hebben. Vrouwen kunnen geen IVF doen, mensen staken hun behandeling omdat ze geen medicijn kunnen ontvangen of je loopt ongevaccineerd rond.
Mijn grootste moment van inzicht kreeg ik toen ik aan het werk ging bij Sanquin, de organisatie waar je bloed kan doneren. Daar ontdekte ik dat hersenen heel sterk reageren op het zien van naalden en dat je daar totaal geen controle over hebt.
De nachthemel wordt een knipperende kermis
Columnist Ans Hekkenberg schilt een appeltje met bedrijven die lomp omspringen met de nachthemel.
De eerste dagen liep ik mee op een afnamecentra. Ik maakte een praatje met een donor die er heel normaal uitzag. De voorbereiding voor de bloedafname startte en een seconde later werd zij bleek, ging ze zweten en viel zij flauw. Ik hoorde later dat dit vrijwel dagelijks gebeurt.
De neurowetenschapper in mij riep dat het om ‘iets’ in de hersenen moest gaan. Dat klopte. Als je aan naalden denkt of ze ziet dan worden twee hersengebieden, de cortex cingularis anterior en de insula, geactiveerd. Deze gebieden regelen hoe je lichaam moet reageren.
Het feit dat je hersenen en je lichaam zo heftig reageren op naalden en bloed is heel raar. Rationeel weet je dat het nauwelijks pijnlijk is. Waarom dan toch die angst, vroeg ik me af. Ik kwam erachter dat daar niks aan te doen is omdat het om processen in het autonome zenuwstelsel gaat, waar je geen invloed op hebt. De reactie neemt je totaal over.
Ik was razend gefascineerd dat niemand eerder doorhad dat naaldangst een emotionele neurologische reactie is. Ik besloot dit inzicht om te zetten in iets praktisch. Daarom hebben we AINAR, Artificial Intelligence for Needle Anxiety Reduction, ontwikkeld. Een game die leert om controle te krijgen over neurologische processen waar je normaal gesproken geen controle over hebt. De naaldenangst zal nooit helemaal genezen, maar hij wordt er zeker minder door.’