Wat vinden de redactieleden van New Scientist de beste populairwetenschappelijke boeken van het afgelopen jaar? Hierbij zes boekentips voor de feestdagen.
De redactieleden van New Scientist krijgen behoorlijk wat populairwetenschappelijke boeken onder ogen. Dit zijn hun persoonlijke favorieten uit 2021.
De magie van eilanden
Joris Janssen, eindredacteur: ‘Het hart van redactieleden van New Scientist gaat doorgaans het snelst kloppen van nieuwe ontdekkingen in de deeltjesfysica, alternatieve zwaartekrachtstheorieën en zich vreemd gedragende zwarte gaten. Veel van de boeken die we recenseren gaan dan ook over redelijk heftige natuurkundige onderwerpen. Maar soms komt er een boek voorbij uit een heel andere hoek van de wetenschap waar we enthousiast van worden. De magie van eilanden, dat meer richting de sociale geografie en geologie neigt, is er zo één.
Van Abcoude naar Tuvalu: een sterk staaltje Opperlans
Yannick Fritschy laat een sterk staaltje Opperlans zien: geknutsel met de Nederlandse taal.
In dit boek neemt Alastair Bonnett je mee op een wetenschappelijke reis langs de bijzonderste eilanden op aarde: aangelegd (zoals de Flevopolder), ‘toevallig’ ontstaan (zoals het vulkanische Hunga Tonga-Hunga Ha‘apai van Tonga), verdwijnend (zoals de Britse Scilly-eilanden) en toekomstig (zoals East Lantau Metropolis bij Hongkong). Hij doet dit op zo’n aanstekelijke manier, dat je welhaast het gevoel hebt dat je hem op al zijn tripjes aan het vergezellen bent. Echt een aanrader voor als je tijdens de kerstvakantie wetenschappelijk verantwoord wilt wegdromen naar verre oorden.’
Eerste stappen
Ans Hekkenberg, redacteur: ‘In Eerste stappen beschrijft paleoantropoloog Jeremy DeSilva hoe onze verre voorouders rechtop zijn gaan lopen, hoe dat het verhaal van onze soort heeft ingekleurd en hoe het eigenlijk een klein wonder is dat we deze stap hebben gezet. Een tweebenig leven neemt namelijk veel nadelen met zich mee: je bent kwetsbaar, snel mank en langzaam.
Eerste stappen is geschreven door een wetenschapper die prettig geobsedeerd is door zijn onderzoeksonderwerp. Hoewel we natuurlijk niet weten hoe onze voorouders leefden, deelt DeSilva hun levensverhaal alsof hij erbij was. Hij weet de harde feiten en dat stukje fantasie op een opzichtelijke manier te combineren, zodat de wetenschap ongeschonden blijft in een boek dat een ware pageturner is geworden. DeSilva is een gepassioneerd wetenschapper én een rasechte verhalenverteller.’
De paraplu-stelling
Yannick Fritschy, redacteur: ‘Voor iedere wiskundeschrijver is het een uitdaging: hoe breng je de schoonheid van het vak over zonder in onbegrijpelijke formules te verzanden? In De paraplu-stelling is wiskundige Mickaël Launay daar buitengewoon knap in geslaagd.
De hoofdstukken beginnen telkens met een alledaags probleem, waarna de auteur je ongemerkt inzicht geeft in de abstracte wiskunde die daarachter schuilgaat. Hij vertelt bijvoorbeeld hoe de theorie van fractalen verklaart waarom de exacte lengte van een kustlijn onmogelijk te berekenen is. Uiteindelijk weet Launay zelfs zonder formules de wiskundige grondslagen van de relativiteitstheorie over te brengen.
Dat doet de auteur allemaal vol enthousiasme. Hij vertelt anekdotes, spoort je aan om mee te denken en maakt leuke kwinkslagen. De tekst is bovendien verrijkt met fraaie afbeeldingen van Chloé Bouchaour. De paraplu-stelling is dus zeker een leestip voor wie op een regenachtige kerstdag eens door een wiskundige bril naar buiten wil kijken.
Fundamenteel
Wouter Schreuder, stagiair: Fundamenteel is met afstand mijn favoriete wetenschapsboek van dit jaar. Nobelprijswinnaar Frank Wilczek weet hierin abstracte theorieën over het ontstaan van het heelal en de bouwstenen van materie op een voor leken begrijpelijke manier uit te leggen.
Ondanks de taaie kost, weet hij de wetenschap echt tot leven te brengen. Wilczek vergelijkt de manier waarop wetenschappers hun metingen in theorieën proberen te vatten met hoe een baby die zijn waarnemingen langzaam leert te begrijpen. Hij illustreert dit met persoonlijke notities van beroemde wetenschappers, die soms zelf moeite hadden hun eigen bevindingen te accepteren. Met dit boek kom je de lockdown wel door.
De geheugenfabriek
Fenna van der Grient, boekencoördinator: Het is alweer even geleden dat ik De geheugenfabriek las; het boek verscheen afgelopen januari. Hoewel de details inmiddels een beetje zijn weggezakt, kwam de fascinatie die ik tijdens het lezen voelde direct boven toen ik het boek weer oppakte. Een mooi voorbeeld van de bijzondere werking van het geheugen.
In De geheugenfabriek gaat psychiater Veronica O’Keane op zoek naar wat het geheugen eigenlijk is. Welke weg leggen herinneringen af? Op wat voor verschillende manieren worden ze door de hersenen verwerkt en opgeslagen? En hoe gebruiken we ze in het dagelijks leven? Daarbij put O’Keane uit haar eigen ervaringen met patiënten met bijzondere hersenaandoeningen, en ook uit literatuur en film. De combinatie van feiten en verhalen maakt De geheugenfabriek een bijzonder boek, dat veel meer is dan een beschrijving van de werking van het geheugen.
De kleine geschiedenis van de wereld aan de hand van schapen
Eline Kraaijenvanger, stagiair: Het was het eerste boek dat ik tijdens mijn stage mocht lezen en recenseren. In Een kleine geschiedenis van de wereld aan de hand van schapen zet Sally Coulthard nauwkeurig, maar allesbehalve wollig de fascinerende geschiedenis van de mens uiteen – met een hoofdrol voor het schaap en haar wol. Zo blijkt dat schapen een ingrijpende invloed hebben gehad op praktisch elk aspect van onze samenleving: van de domesticatie van honden tot het voorkomen van een syfilisepidemie in de vijftiende eeuw.
Een kleine geschiedenis van de wereld aan de hand van schapen is een toegankelijk boek vol anekdotes, archeologische ontdekkingen en opmerkelijke feitjes, die het goed zullen doen tijdens de kerstborrels en etentjes.