Hoe komen wetenschappers tot dat ene inzicht dat het verloop van hun hele carrière bepaalt? Daarover vertellen ze in de rubriek Eureka, elk weekend in het AD, verzorgd door de redactie van New Scientist. Deze week: Jeroen Pasterkamp, hoogleraar translationele neurowetenschappen bij het UMC Utrecht Hersencentrum.
‘Het menselijk brein is een even complex als belangrijk orgaan. Het bestaat uit bijna negentig miljard zenuwcellen. Ik ben vooral geïnteresseerd in verbindingen in de hersenen en hoe deze ontstaan. Als ik begrijp hoe het normaal werkt, dan kan ik ook meer inzicht krijgen in wat er misgaat bij bijvoorbeeld alzheimer, epilepsie of ALS. Waar is er sprake van verkeerde verbindingen of waar zie ik een moleculaire verandering? Dat zijn vragen die ik wil beantwoorden.
‘Ik doe dat onder meer door onderzoek te doen op brain organoids, ook bekend als mini-hersenen. Dit zijn kleine stukjes hersenweefsel die we in het laboratorium maken, vanuit de huidcellen van de mens. Recent hebben we een nieuw brain organoid-model ontwikkeld met daarin hersenimmuuncellen, microglia. De microglia ruimen afval op, zoals dode zenuwcellen, en ze bepalen hoeveel en welke contacten er zijn tussen zenuwcellen.
Heersen zwermen killerdrones straks over het slagveld?
Een luchtruim gevuld door kunstmatig intelligente killerdrones, die autonoom bepalen wie blijft leven en wie zal sterven. Hoe waarschijnlijk is dat?
‘Collega-onderzoekers over de hele wereld waren al jaren op zoek naar dit model. Het werd ons min of meer in de schoot geworpen toen we een brain organoid uitleende aan een collega die onderzoek doet naar microglia. Tot haar en onze verbazing zaten de brain organoids vól met microglia en hadden we opeens een perfect model om deze cellen tot in detail te bestuderen.
‘Defecten in microglia worden in veel hersenziekten gevonden maar waarom dit tot ziekte leidt, is grotendeels onbekend omdat het altijd lastig was om aan menselijk hersenmateriaal te komen. Met deze nieuwe kennis kunnen we betere therapieën ontwikkelen en testen.’
