Op 4, 5 en 6 oktober 2024 vindt het Weekend van de Wetenschap weer plaats in Nederland. Op zeshonderd verschillende locaties krijg je een uniek kijkje achter de schermen bij onderwijsinstellingen, musea en laboratoria. Een van de ambassadeurs dit jaar is astronaut André Kuipers. Hij kijkt er enorm naar uit om publiek te ontvangen bij ESA in Noordwijk, het grootste ruimtevaartcentrum ter wereld. Maar dit weekend is voor Kuipers ook om een andere reden bijzonder. Op 4 oktober gaat zijn film Beyond: Ode to the Earth in première.
Als kind was Kuipers al buitengewoon geïnteresseerd in alles wat met wetenschap en techniek te maken had. ‘Ik ging graag naar NINT, de voorloper van NEMO, en het geologisch museum in ARTIS. Een Weekend van de Wetenschap had ik fantastisch gevonden.’
Hij enthousiasmeert mensen graag met zijn verhalen over zijn twee bijzondere ruimtereizen, en dat hoopt hij ook te doen als ambassadeur. Vooral jongeren wil hij inspireren. ‘De jeugd is de nieuwe generatie. Wij – als wetenschappers, als astronauten – moeten zo veel en zo vaak mogelijk laten zien dat wetenschap een prachtige ontdekkingsreis is, of dat nou onder de microscoop is, in een deeltjesversneller of in de ruimte.’
Oorverdovende stilte: het verband tussen tinnitus en gehoorverlies
Onderzoek naar het paradoxale verband tussen tinnitus en gehoorverlies heeft een verborgen vorm van doofheid aan het licht gebracht.
Die verwondering probeert Kuipers op allerlei manieren over te brengen: hij geeft lezingen op scholen en universiteiten, doet theatershows, schuift aan bij televisieprogramma’s en ontwikkelt lesprogramma’s. ‘Zo’n avontuur als een ruimtereis leent zich er heel goed voor om mensen enthousiast te maken; om te laten zien wat je met wetenschap allemaal kunt doen. Je leert het allermeest door zelf te voelen en te ervaren.’ En waar kan dat beter dan tijdens Weekend van de Wetenschap?
Ook Kuipers thuisbasis, de European Space Agency (ESA) in Noordwijk, opent de deuren op 5 en 6 oktober. Hij is zelf ook altijd van de partij: ‘Open dagen bij ESA zijn te gek en er is ontzettend veel te beleven. Zo zie je bijvoorbeeld hoe satellieten gebouwd en getest worden, en kan je al je vragen aan astronauten en ruimtevaartingenieurs stellen. Als je net als ik van de mysterieuze wereld van de ruimtevaart houdt, dan is zo’n open dag natuurlijk prachtig.’ Hij voegt lachend toe: ‘Het enige nadeel van Weekend van de Wetenschap is dat ik dan niet op alle andere plekken in Nederland kan zijn.’
Als een droom
Weekend van de Wetenschap start dit jaar op 4 oktober. Waar de meeste mensen deze datum associëren met dierendag, is die voor astronauten om een andere reden belangrijk. Op 4 oktober 1957 lanceerde de Sovjet-Unie namelijk de Spoetnik 1, de eerste kunstmatige satelliet die in een baan om de aarde werd gebracht. Het was het begin van de ruimtevaart. Kuipers voegt dit jaar een gouden randje toe aan deze dag: zijn film Beyond: Ode to Earth gaat in première. Dat vindt hij heel bijzonder: ‘Mensen gaan meemaken wat ik zelf ervaarde in de ruimte, wat ik zag en hoorde toen ik daarboven was.’
Beyond neemt de kijker aan de hand van adembenemend mooie beelden mee op ruimtereis, van het aantrekken van de ruimtepakken tot die eerste schitterende blik op onze planeet. De muziek is van de Oscarwinnende componist Vangelis (1943-2022), wiens werk eerder te horen was in campagnes van NASA en ESA, en films als Blade Runner en 1492: Conquest Of Paradise. Hij heeft de film gelukkig nog kunnen zien voordat hij overleed. ‘Ik sprak hem voor het eerst ín de ruimte, hij zat achter zijn piano en ik liet hem de aarde zien. Dat vergeet ik nooit meer’, vertelt Kuipers. ‘Daarna zag ik hem regelmatig. Ook Armin van Buuren, die een nieuw nummer heeft gelanceerd voor de film gebaseerd op een nummer van Vangelis, was groot fan. Heel mooi dat de cirkel nu voor ons alle drie rond is; voor mij is Beyond ook een eerbetoon aan Vangelis.’
Op de vraag wat de film voor hem betekent, aarzelt hij even. ‘Kijk, ruimtevaart is ontzettend hard werken. Maar we hadden ook onze rustmomenten. Dan ga je naar die uitkijkkoepel, je zet je favoriete muziek op – de soundtrack voor Blade Runner – en dan zit je gewoon ineens middenin je jongensdroom. Dat gevoel wil ik graag met zoveel mogelijk mensen delen. In dat opzicht is het wel een beetje mijn nalatenschap.’
Beyond: Ode to the Earth gaat op 4 oktober 2024 in première in de Ziggo Dome. Ook zijn er bijzondere gesprekken met acht internationale astronauten onder leiding van Anna Gimbrère en Humberto Tan. Wil je hier ook bij zijn? Kijk hier voor meer informatie en tickets.
De première van Kuipers’ film is een van de hoogtepunten van het 35ste congres van de Association of Space Explorers (ASE), waar bijna honderd astronauten over de hele wereld samenkomen. Dit jaar is dat in Nederland, 29 september tot en met 6 oktober. Veel onderdelen zijn door het publiek bij te wonen. Bekijk hier het programma.
Het programma van Weekend van de Wetenschap is hier te bekijken.