Door de coronacrisis werken de meeste mensen thuis en al dat thuiswerken gebeurt voornamelijk zittend. Dat is niet goed, zegt hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder van de Vrije Universiteit Amsterdam.
Van een collegezaal van de Vrij Universiteit tot in de studio van Tijd voor Max. En via een lezing voor onderwijzers naar een bezoek aan een eenzame oudere in een bejaardentehuis. U bent iemand die weinig stil zit.
‘Ook ik moet wennen aan de nieuwe situatie, want ik ben inderdaad iemand die altijd op pad is. Voor mijn werk voor de Sportraad, voor colleges op de VU, vergaderingen, lezingen en nog tal van andere zaken. Maar je ziet dat heel veel dingen ook van huis uit kunnen gebeuren. Ik schrijf gestaag verder aan mijn boek over bewegen en voeding , samen met cardioloog Leonard Hofstra. Ook de begeleiding van mijn promovendi gaat gewoon door. En daarnaast zijn er heel veel video-aanvragen, om bepaalde groepen mensen een hart onder de riem te steken.’
Veel werkende mensen en alle schoolgaande kinderen zitten thuis. En u zegt, neem dat nou alsjeblieft niet te letterlijk.
‘Zitten heeft een ongunstig effect op je afweersysteem. Als je blijft zitten, en dus niet beweegt, gaat je afweersysteem achteruit. En dat is niet de bedoeling, want het afweersysteem moet je juist op peil houden. Het liefst zelfs versterken! We mogen nog naar buiten, dus ga lekker een stuk fietsen of wandelen. En stel dat we niet meer naar buiten mogen, dan kan men binnen ook veel aan beweging doen.’
Mieren zijn magnifieke navigators
Mieren zijn in staat tot verbazingwekkende navigatieprestaties. Misschien kan waardering hiervoor helpen om deze insectensoorten te behouden.
Als de mensen tussen het werken en bewegen door het journaal aan zetten, dan worden ze niet bepaald vrolijk. Niets aan te doen?
‘We leven in een uitzonderlijke situatie. Natuurlijk moet de waarheid verteld worden, maar af en toe kan het ook net iets anders gebracht worden. Je kan een nieuwsbulletin openen met de hoeveelheid doden die er deze dag zijn gevallen, maar net zo goed kan je zeggen dat het aantal doden in bijvoorbeeld Italië voor het eerst is afgenomen. Dat zijn dezelfde feiten, maar anders gebracht. Ik heb liever eerst het goede nieuws.’
Wat raadt u mensen die opeens hele weken thuis zitten, in plaats van het kantoor en af en toe in het café?
‘Zoek afleiding tussen het werk en de schoolopdrachten door. Dat is goed voor de reductie van de stress. Zet je favoriete muziek op, ga met iemand een potje schaken, maak samen een kruiswoordpuzzel.
En als je niet meer in staat bent om naar buiten te gaan, loop met je rollator een paar rondjes om de tafel of doe wat oefeningen met een zak met rijst. Je neemt de zak in de hand en beweegt de hand en arm zijwaarts, voorwaarts en omhoog. Het gaat erom dat het hart sneller gaat kloppen en de bloedsomloop toeneemt. Daardoor worden de ‘nk-cellen’, de natural killers, geactiveerd. Die cellen houden van alles tegen waarvan je niet wilt dat het in jouw lichaam terechtkomt.
Alles draait in deze tijd om een goed afweersysteem. Dat is van levensbelang. Let dus ook op voldoende nachtrust en een goede voeding met veel flavonoïden, ingrediënten die je bloedsomloop bevorderen.’
Mensen willen graag duidelijkheid, bijvoorbeeld over wat er na 1 juni gebeurt. Hoe werkt dat in de hersenen?
‘Voorspelbaarheid werkt belonend voor het brein. Deze vorm van lockdown kunnen we best hebben, als we maar weten dat het eindigend is.
Ik vind het ook interessant om het om te draaien. Wat doet onzekerheid met het brein? We leven nu in onzekere tijden en dat leidt tot onvoorspelbaarheid en uiteindelijk tot onrust. Daardoor functioneert het beloningssysteem in ons brein niet. Zo gauw je een lichtje aan het eind van de tunnel ziet, zeg 6 april of 1 juni, dan geeft dat een goed gevoel en denk je vanzelf: die twee weken, dat is best te doen.’
Voor iedereen is dit een zware periode, wat doet dit met ons brein?
‘Sommige mensen reageren hier juist heel goed op. Die tobben normaal over heel veel dingen en die komen nu tot rust. Daarbij ontstaat zelfs bepaalde creativiteit. De meesten, en ik hoor ook tot die groep, zitten hier niet op te wachten en hopen dat snel alles weer bij het oude is.
Een van de directe gevolgen van de hele coronacrisis is dat gezinnen veel meer en dichter op elkaar zitten. Die situatie kennen we niet en in de literatuur wordt dit ook wel cabin fever, vrij vertaald als cabinekoorts, genoemd. Je zit op elkaar, gewoontes vallen weg, je bent niet in staat om je terug te trekken en spanningen nemen toe. Ik heb een geruststelling voor de mensen die dit ervaren: u bent niet uniek. Iedereen heeft hier last van.’
Waar kijkt u het meeste naar uit als alles weer normaal is?
‘Dat ik mensen weer kan omhelzen, dat zit heel erg in mijn natuur en dat ben ik gewend. Nu doe ik even niks, no way. Maar het is een fijn vooruitzicht om dat straks wel weer te doen.’
