Op kerstavond 2013 mocht de Britse staatssecretaris van Justitie wat goed nieuws de wereld in brengen. Bij Koninklijk Besluit ontving de Britse wiskundige Alan Turing gratie, bijna zestig jaar na zijn dood.
Dat aan Turing überhaupt gratie kon worden verleend, is voor sommigen misschien een verrassing (‘wat had ie gedaan dan?’). Alan Turing staat namelijk vooral bekend als een briljante wiskundige met een bijna griezelig talent voor het breken van codes. Minder bekend is het feit dat hij een Heel Gevaarlijke Crimineel was. Turing werd in 1952 veroordeeld voor homoseksualiteit. Zijn straf: de cel of chemische castratie. Turing koos voor dat laatste. Twee jaar later pleegde hij zelfmoord door een appel met cyanide te eten.
Codebreker
Het is moeilijk op te sommen wat Turing voor zowel de fundamentele wiskunde als de maatschappij heeft betekend. Hij wordt gezien als de vader van het informatica, het programmeren en kunstmatige intelligentie. Daarnaast brak Turing de code van de Enigma (ook bekend als Schlüsselmaschine E), het apparaat waarmee Nazi-Duitsland haar militaire communicatie codeerde. Veel mensen, waaronder Winston Churchill, erkenden dat zonder Turings werk de Tweede Wereldoorlog een aantal jaar langer had geduurd. Natuurlijk mocht een Heel Gevaarlijke Crimineel als Turing na zijn veroordeling niet meer met top secret codes werken. Zijn baanbrekende werk kwam daardoor abrupt stil te liggen.
Amsterdamse elektronenmicroscoop maakt onderzoek naar zonnecelmaterialen mogelijk
Met een nieuwe elektronenmicroscoop die ook gewoon licht gebruikt, kunnen Amsterdamse natuurkundigen zien wat er met lichtgevoelige atomen gebeurt.
In 2009 bood de Britse overheid haar excuses aan voor de veroordeling van Turing. Gratie was echter geen mogelijkheid, liet de toenmalige staatssecretaris Tom McNally weten. Het beleid stelt namelijk dat Turing inderdaad een wet gebroken had. Goed, de wet wordt inmiddels gezien als onmenselijk en gruwelijk, maar beleid is beleid. Turings homoseksualiteit was ooit, en bleef dus een misdaad.
Gemengde reacties
Nu de Britse overheid van gedachten is veranderd, levert dat gemengde reacties op. Sommigen zijn verrukt met het nieuws dat deze held der wiskundigen (en vele anderen) geen blaam meer treft. Anderen vinden het vreemd dat Turing gratie krijgt, terwijl weinigen zich druk maken over de onbekende mensen die hetzelfde lot ondergingen.
Hoewel dat argument niet weg te wuiven is, behoor ik tot de verrukte groep. Want hoewel Turing zelf weinig heeft aan de koninklijke gratie (‘thanks, maar je komt wel zestig jaar te laat’), getuigt het wel van respect. Aan Turing, maar ook een beetje aan de 50.000 (!) andere mannen die toentertijd in Engeland voor homoseksualiteit zijn veroordeeld. Het is een stap in de goede richting. De volgende stap zou natuurlijk zijn om ook alle anderen die ooit gestraft zijn excuses en gratie te verlenen – waaronder de mannen die vandaag de dag nog leven. Het kan zo simpel zijn. Althans, dat denk ik, in al mijn onwetendheid. Blijkbaar mag een overheid volgens de traditie alleen in tergend laag tempo haar fouten erkennen.
Maar goed, ik ben verrukt. Echt. Een beetje, althans.