De vakantie komt er weer aan, de zwembroek en bikini komen uit de kast. Voor sommigen is dat het moment om te diëten. Maar hoe doe je dat met zo min mogelijk poespas? Jaap Seidell, hoogleraar voeding en gezondheid aan de Vrije Universiteit, geeft uitleg over afvallen.
Wat kunnen we doen aan zin in eten?
‘Zin in eten hebben, is heel gezond. Anders zou je niet gaan eten en leg je het loodje. Ons systeem is erop gebouwd om snel en veel voedingsstoffen in te nemen. Wat je niet direct nodig hebt, sla je op in vetweefsel, voor als er even geen eten in de buurt is. Zo ging dat in de oertijd: je ving als jager een mammoet, at hem op en dan was er weer een tijdje niks. Dan teerde je op je vetweefsel.
Het probleem van vandaag is het voortdurende overvloedige aanbod van voedsel. Als je van eetmoment naar eetmoment gaat, zonder dat je het opgeslagen vet aanspreekt, word je op den duur dikker. Obesitas is een normale reactie op een abnormale toestand, de eeuwige beschikbaarheid van junkfood.’
Hoe snel raak je opgebouwde fitheid weer kwijt?
Als je een tijdje niet sport, dan lijkt het alsof je daarna weer helemaal opnieuw kunt beginnen. Gelukkig kun je de ‘aftakeling’ beperken.
Waarom is vet eigenlijk een probleem?
‘Met een zogeheten zwembandje is niets mis. Dat beschermt nog een beetje tegen de kou. Zwangere vrouwen maken vet aan omdat ze een baby aan boord hebben, die ook moet worden gevoed als er geen eten is. Het probleem is buikvet. Dat zorgt ervoor dat vaten en organen in je lichaam in een voortdurende staat van lichte ontsteking verkeren. Ze gaan daardoor minder goed functioneren en dat kan leiden tot een ziekte als diabetes. Mannen met dunne beentjes en dikke buiken moeten het meest oppassen.’
Na hun dertigste ervaren veel mensen dat ze dikker worden. Is dat vanwege een andere stofwisseling?
‘Nee hoor. Het is vooral een kwestie van minder bewegen en dus minder spieren gebruiken als je ouder wordt. Een kind is veel actiever, dat speelt de hele dag. Spieren hebben heel veel energie nodig. Kijk maar naar de Tour de France-renners, die eten de hele dag door en zijn broodmager.’
Is het niet zo dat als je een keer overvloedig eet, er ook weer een heleboel vet wordt afgevoerd via de ontlasting?
‘Nee. Ons lichaam is heel goed in staat om snel alle voedingsstoffen uit het eten te filteren. We hebben niet voor niks zo’n twintig meter darm. In de ontlasting vind je vooral water en vezels.’
Intermittent fasting – afslanken door periodiek niet te eten – wint de laatste jaren aan populariteit. Wat kunt u daarover zeggen als wetenschapper?
‘Intermittent fasting, een vegetarisch dieet en een ketonendieet hebben over het algemeen hetzelfde resultaat als het om afvallen gaat. Intermittent fasting is geen wonderdieet, het moet bij je passen. Als jij het moeilijk vindt om minder te eten, dan is vasten misschien iets voor je. Let wel, het is niet de bedoeling dat je na het vasten jezelf volpropt met pizza’s en zoetigheid.
Intermittent fasting is goed voor de stofwisseling, omdat je spijsverteringsorganen er af en toe rust door krijgen. Andere gezondheidsclaims zijn niet onderbouwd met harde wetenschappelijke bewijzen.’
Heeft u nog een afvaltip, een snelle fix voor de vakantie?
‘Drie weken extreem diëten heeft geen zin. Mensen houden het niet vol en zijn dan snel weer op het oude gewicht, het jojo-effect. Afvallen moet je alleen doen als je gezond bent of in overleg met arts of diëtist. Als ik toch een tip moet geven voor de vakantie: mijd junkfood en frisdrank. Gewoon iets minder eten, dat hou je het makkelijkst vol. Als je een dag lekker kunt luieren, schep dan gewoon iets minder op.’
