Mensen die twee talen spreken, krijgen gemiddeld later dementie. Dat is een van de meest opzienbarende resultaten van wetenschappelijk onderzoek naar tweetaligheid. Maar is een talenknobbel echt zo’n zegening?
De afgelopen jaren verschenen allerlei berichten in de media dat tweetalige opvoeding op allerlei gebieden een positieve uitwerking heeft. Tweetalige kinderen zouden gemiddeld beter zijn dan andere kinderen in cognitieve vaardigheden zoals abstract denken en begrijpend lezen. Ook kunnen tweetaligen beter multitasken, concentreren, dingen onthouden en zich inleven in anderen. En in 2013 ontdekten wetenschappers van de University of Edinburgh uit een onderzoek waarin ze decennialang honderden mensen volgden, dat tweetaligen gemiddeld later dementie krijgen.
Als je dat zo hoort, lijkt het alsof een tweetalige opvoeding het brein zodanig verandert dat je er slimmer van wordt. Volgens cognitief psycholoog Janet van Hell, hoogleraar taalontwikkeling aan de RU Nijmegen is dat echter geenszins het geval. ‘Tweetalige kinderen presteren beter in enkele specifieke taken, maar in IQ-testen scoren ze hetzelfde’, zegt ze. ‘Ze kunnen vooral makkelijker hun aandacht op iets nieuws vestigen, waarschijnlijk omdat ze gewend zijn om ook tussen talen snel te switchen.’ Tweetaligen zijn dus niet slimmer, maar hebben hun brein van jongs af aan wat meer getraind. Hersenonderzoek ondersteunt die conclusie. Van Hell: ‘Het lijkt erop dat tweetaligen in bepaalde hersengebieden meer verbindingen tussen neuronen hebben. Dat geldt echter ook voor jongleurs of mensen die een muziekinstrument heel goed bespelen. De hersenen worden beter van elke vorm van training.’ Ook kun je volgens Van Hell niet zeggen dat tweetaligheid je behoedt voor dementie. ‘Tweetaligen worden gemiddeld later dement, maar dat hoeft niet door hun tweetalige opvoeding te komen. Er kunnen andere oorzaken voor zijn’, zegt ze.
‘Pijn werkt verschillend bij mannen en vrouwen’
Mannen en vrouwen ervaren pijn op een verschillende manier. Artsen moeten zich hier meer van bewust zijn, stelt Esmeralda Blaney Davidson.
Taalachterstand
Wellicht worden de voordelen van tweetaligheid overschat. Eind 2014 toonde Angela de Bruin van de universiteit van Edinburgh aan dat artikelen over positieve effecten vaker worden gepubliceerd dan artikelen die neutrale of negatieve gevolgen weergeven. Om hierover uitsluitsel te geven, ontving cognitief psycholoog Kalinka Timmer van de Universitat Pompeu Fabra in Barcelona dit jaar een Rubicon-subsidie voor onderzoek naar de precieze effecten van een tweetalige opvoeding. ‘Je moet voorzichtig zijn met conclusies’, zegt ze. ‘Tot nu toe bevatten alle onderzoeksgroepen vrijwel alleen hoogopgeleide tweetaligen. Voor universitair onderzoek zijn studenten nu eenmaal het makkelijkst te benaderen.’
Lees het hele artikel over tweetaligheid in Blendle (€ 0,89) of Tablisto, of bestel New Scientist #21 online.
Lees ook: