Leiden (NL) – In 1902 ontvingen Hendrik Lorentz en Pieter Zeeman, twee Nederlandse natuurkundigen, de Nobelprijs voor de natuurkunde. Honderd jaar later is hun pionierswerk niet meer uit het dagelijks leven weg te denken.
Nadat Wilhelm Röntgen in 1901 de eerste Nobelprijs in ontvangst had genomen, kregen Lorentz en Zeeman op 11 december 1902 de tweede editie uitgereikt. Als erkenning voor de ongewone prestatie in hun onderzoek naar de invloed van magnetisme op stralingsfenomenen, zo verklaarde het Nobelcomité. Honderd jaar later herdenken de Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam deze gedenkwaardige dag met een symposium.
Lorentz (links) en Zeeman (rechts)
Mieren zijn magnifieke navigators
Mieren zijn in staat tot verbazingwekkende navigatieprestaties. Misschien kan waardering hiervoor helpen om deze insectensoorten te behouden.
In oktober 1896 had het onderzoek van Lorentz en Zeeman in Leiden de eerste waarneming van het elektron opgeleverd. Pas een half jaar later wist J.J. Thomson in Cambridge voor het eerst een elektron te isoleren. De ontdekking van het eerste elementaire deeltje was een feit.
Hendrik Lorentz (1853-1928) werkte zijn hele leven aan de Universiteit Leiden en ontwikkelde in 1878 tegelijk met de Deense natuurkundige Lorenz de theorie hoe de snelheid van licht in een medium afhangt van de dichtheid en samenstelling ervan. Dit resulteerde in de Lorenz-Lorentz-formule. Daarnaast is hij bekend van de in 1904 ontdekte Lorentz-transformatie en legde hij de basis voor het instituut voor Toegepast Natuurkundig Onderzoek (TNO). Pieter Zeeman (1865 – 1943), de student van Lorentz, ontdekte in 1897 de magnetische opsplitsing van spectraallijnen en verhuisde niet lang daarna naar de Universiteit van Amsterdam. Het symposium ‘Zeeman, Lorentz & the electron’ vindt plaats op 11 oktober 2002 in Leiden.
Sabrine Caspers
