In de rotsen op het oppervlak van Mercurius zit magnetisme gevangen. Daaruit blijkt dat het magnetisch veld 3,9 miljard jaar oud is – het oudst van alle planeten in het zonnestelsel.
Dat ontdekte ruimtesonde Messenger vlak voordat de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie Nasa hem vorige week met opzet liet crashen op het oppervlak van Mercurius – zijn tijd was verstreken na meer dan tien jaar in de ruimte metingen doen aan Mercurius.
Messenger beschreef een groot deel van zijn tijd een elliptische baan rond de planeet op een hoogte van ongeveer 200 kilometer. In de maanden voor de crash cirkelde hij steeds lager en lager tot een hoogte van slechts 15 kilometer boven het oppervlak. Dat resulteerde in een paar mooie close-ups van het magnetisch veld van de planeet.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Astronomen wisten al dat het magnetisch veld van Mercurius ongeveer één procent de kracht van die van de aarde heeft, en dat de rotatie van vloeistof in de ijzeren kern het veld genereert – net als bij de Aarde. Maar toen Messenger onder een hoogte van 100 kilometer kwam, zag het nog een zwakker magnetisch signaal van de rotsen op het oppervlak komen.
Koelkastmagneten
‘Het is als een lappendeken van koelkastmagneten’, zegt geofysicus Catherine Johnson van de University of British Columbia. ‘We hebben al 30 tot 40 keer over dit gebied gevlogen, en dit hadden we nog niet gezien. We hadden de magnetische signalen nooit op kunnen pikken als we niet zo dicht bij de planeet konden vliegen.’
Het signaal veranderde van niet-bestaand op een hoogte van 150 kilometer naar het sterkst op een hoogte van 15 kilometer. Dat bevestigt dat het magnetisme van het oppervlak komt, en niet van een interactie tussen de ijzeren kern en geladen deeltjes van de zon. Dat zou namelijk een constant magnetisch signaal produceren die op grotere hoogte meetbaar is.
Het magnetisme was het sterkst op een terrein dat naar schatting 3,7 tot 3,9 miljard jaar oud is. Dat baseerden ze op de hoeveelheid kraters op het oppervlak – oudere rotsen zijn pokdaliger. Rotsen worden magnetisch als ze het magnetisme van de planeet opnemen in gesmolten toestand. Als ze afkoelen en uitharden, zit het gevangen in de rots.
De aanwezigheid van magnetisme in een terrein dat zo oud is, suggereert dat Mercurius 3,9 miljard jaar geleden al een magnetisch veld had. Dat is bijna de hele geschiedenis van de 4,5 miljard jaar oude planeet. Ter vergelijking: het magnetisme van de Aarde is ‘slechts’ 3,5 miljard jaar oud.
Messenger vertelt niet alles
Maar volgens ruimtewetenschapper Hao Cao kan Messenger ons niet de hele geschiedenis van het magnetische veld van Mercurius vertellen. ‘We weten niet of Mercurius altijd een magnetisch veld heeft gehouden. Ik kan me goed voorstellen dat de planeet vroeger een magnetisch veld had, het vervolgens verdween voor het grootste deel van de tijd, en dat het veld wat we nu zien pas recentelijk is ontstaan.’
De volgende Mercurius-bezoeker is de Japans-Europese satelliet BepiColombo. Deze zou meer kunnen vertellen over de geschiedenis van Mercurius als het beter het magnetisme van de planeet en de korst in kaart kan brengen. BepiColombo komt in 2024 aan.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees ook:
- Mercurius zeven kilometer kleiner dan voorheen
- Mercurius zwart geverfd door kometen
- Marsrover ziet Mercurius voor de zon langs bewegen
- Reis naar Mars levert hersenschade op