De Europese ruimtesonde Rosetta levert op woensdag 12 november de robotverkenner Philae af op komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko, een primeur in de geschiedenis van het ruimteonderzoek. Het is een riskante onderneming, en de grote vraag is dan ook of het gaat lukken. New Scientist doet live verslag van het loskoppelen en de landing van Philae vanaf ESA’s vluchtleidingscentrum ESOC in Darmstadt, Duitsland. De landing staat gepland voor ongeveer 17.00 uur Nederlandse tijd.
12 november 20:38 We sluiten af. Vandaag is voor het eerst een door mensen gemaakte lander door een ruimtesonde op een verre komeet afgeleverd. Daarmee schrijven ESA, Rosetta en Philae geschiedenis. Ook als blijkt dat Philae niet helemaal goed en stabiel op het oppervlak van 67P is terechtgekomen, is de missie toch geslaagd. Bijna alle wetenschappelijke waarnemingen kunnen het komende etmaal worden gedaan. Hopelijk brengen ze het antwoord op de vraag hoe het leven op aarde is gekomen binnenkort een stapje dichterbij. Dank voor het lezen!
12 november 20:33 Geen panoramafoto en ook geen duidelijkheid over de closeupfoto’s die op sociale media verschenen.
Thomas Hertog werkte samen met Stephen Hawking en onderzoekt de oerknal
Tijd en natuurwetten zijn voortgekomen uit de oerknal, in een chaotisch proces van toevalligheden, zegt theoretisch natuurkun ...
12 november 20:25 De vraag is waar de beloofde panoramafoto blijft.
12 november 20:21 Morgen om 14:00 uur update over de positie van Philae.
12 november 20:20 Het zou dus kunnen dat Philae vandaag twee keer is geland op de komeet. Maar het is allemaal nogal speculatief.
12 november 20:19 Morgen – als er weer radioverbinding is – wordt duidelijk of de lander op een ander plek terecht is gekomen.
12 november 20:18 Gesuggereerd wordt dat de lander weer van het oppervlak is gekomen, en wellicht is gedraaid.
12 november 20:17 Er zijn fluctuaties in de radioverbinding, maar er worden wetenschappelijk waardevolle data ontvangen.
12 november 20:15 Het blijkt moeilijk te zijn te begrijpen wat er bij deze landing is gebeurd, zegt Philae_PI Ulamec. De lander is niet verankerd in het oppervlak.
12 november 20:13 ESA-baas Dordain: we hebben een radioverbinding en stroom, en daarmee kun je data verzamelen.
12 november 20:11 Persconferentie begonnen!
12 november 19:42 Persconferentie pas om 20.00 uur.
12 november 19:28 Om 19.30 uur mediabriefing over Rosetta en de lander. Kan laptop niet meenemen. Updates even later.
12 november 19:11 De eerste foto’s van de komeet van dichtbij gaan rond op Twitter, maar het is de vraag of ze echt zijn.
12 november 18:45 Foto door de ROLIS-camera op Philae, gemaakt tijdens de afdaling, van de landingsplek op komeet 67P. De foto is genomen op drie km hoogte.
12 november 18:09 Wat nu zeker is: Philae heeft een zachte landing gemaakt op een zachte bodem. Maar de harpoenen zijn niet afgevuurd en het is onduidelijk of Philae vaststaat. Eerst moeten meer gegevens binnenkomen. Overwogen wordt de harpoenen alsnog af te vuren. Het goede nieuws is dat de lander signalen uitzendt en dat de wetenschappelijke instrumenten wetenschappelijke data verzamelen.
12 november 17:51 Philae zou niet vast staan en bewegen. Dit is niet officieel bevestigd.
12 november 17:48 Onduidelijkheid inmiddels over hoe stevig Philae op de komeet staat. Gesproken wordt van het opnieuw afvuren van de harpoenen.
12 november 17:20 Het eerste dat Philae gaat doen is met zijn camera ÇIVA een panoramafoto maken van de omgeving waar hij nu staat en via Rosetta naar de aarde sturen. Die foto wordt rond 19.00 uur verwacht.
12 november 17:18 En meteen moet Philae aan de slag. De lander heeft een batterij aan boord waarmee 64 uur lang waarnemingen, experimenten en analyses kunnen worden gedaan. Deze eerste ronde van wetenschappelijke waarnemingen is de belangrijkste. Na die 64 uur is Philae afhankelijk van stroom die via een zonnepaneel wordt opgewekt. Per dag kan dan nog ongeveer een halfuur worden gewerkt.
12 november 17:09 De lander staat op de komeet, is nu officieel bevestigd, en communiceert via Rosetta met de aarde! De harpoenen zijn afgevuurd en Philae is dus verankerd.
12 november 17:06 Het lijkt erop dat Philae op de komeet staat, maar er lijkt toch nog enige twijfel.
12 november 17:03 YES!!!
12 november 17:00 Live-beeld vanuit de Main Control Room verraadt nog niets.
12 november 16:57 Nog vijf minuten! Iedereen hier in de press room en de event hall begint nerveus te worden. 
12 november 16:32 De champagneglazen staan al klaar buiten de grote hal bij ESA’s vluchtleidingscentrum in Darmstadt, waar nu iedereen wacht op het verlossende bericht.
12 november 16:27 Het touch-down-window is ingegaan. Philae kan nu elk moment het oppervlak van 67P raken. We wéten pas over ruim 28 minuten of dat ook echt is gelukt.
12 november 16:19 Rosetta-missiemanager Fred Jansen zegt dat Rosetta misschien aan het eind van de missie ook wordt neergezet op de komeet. Dat zou gaaf zijn!
12 november 15:52 En de eerste OSIRIS-foto van Philae, op weg naar komeet 67P:
12 november 15:39 Andrea Accomazzo (vluchtleider Rosetta) meldt dat Philae keurig in zijn baan zit op weg naar het oppervlak van de komeet. Zou het echt gaan lukken is de vraag. Binnen 1,5 uur weten we het.
12 november 15:17 Eerste foto wordt nu getoond. Nauwelijks bewerkt. Het zonnepaneel van Rosetta is te zien, in het zonlicht. De afscheidsfoto van Rosetta is gemaakt met de ÇIVA-camera op de lander Philae, kort na het loslaten.
12 november, 15:11 Alle belangrijke gasten worden nu genoemd. Wij wachten in de persruimte op foto’s. Nog twee uur tot aan de landing!
12 november, 15:07 ESA laat de korte scifi-film Ambition zie ter introductie van het officiële programma. Want ambitieus is het zeker, om voor het eerst in de geschiedenis een poging te wagen om met een ruimtevaartuig te landen op een komeet.
12 november, 14:52 De webcast wordt om 15.00 uur hervat. Stay tuned.
12 november 14:31 De eerste afscheidsfoto die Philae’s ÇIVA-camera van Rosetta heeft gemaakt is binnen, en wordt 
nu verwerkt. Dit is wat we hier zagen op een scherm in het Philae- controlecentrum in Toulouse:
12 november 14:27 De eerste data van Philae zijn binnen, ook van de camera ÇIVA.
12 november, 13:44 We horen hier in de pressroom van ESOC dat de eerste foto van Rosetta van de afdalende Philae nu snel komt.
12 november, 13:02 #CometLanding is al urenlang trending op Twitter. Er worden 700 tweets per minuut gestuurd met deze hashtag.
12 november, 12:51 Er zijn honderden journalisten, wetenschappers en gasten in het gebouw van ESA’s vluchtleidingscentrum ESOC. De spanning was te snijden vanochtend, maar nu de laatste berichten positief zijn, wordt er voor het eerst sinds vanochtend vroeg gelachen.
12 november, 12:20 Het ‘landingsgestel’ van Philae is nu uitgeklapt. Philae heeft drie poten waarmee hij een zachte landing (op wandelsnelheid) gaat proberen te maken op Agilkia, een relatief glad gebied bovenop de kleine van de twee lobben waaruit 67P bestaat. In de drie poten zitten ijsschroeven, die de lander bij touch down vastschroeven. Voor extra verankering worden twee harpoenen uitgeworpen.
12 november, 12:13 Volgens blogger Emily Lakdawalla komt de eerste foto tussen 13:40 en 14:30. Is niet bevestigd.
12 november, 12:10 Dat duurde lang. Maar er is nu contact tussen de ruimtesonde Rosetta en lander Philae, die op dit moment afdaalt naar het oppervlak van komeet 67P.
12 november, 12:06 Radiocontact hersteld om 12.06!
12 november, 12:05 Herstel van het radiocontact met Rosetta duurt veel langer dan verwacht.
12 november, 11:59 Gespannen gezichten in de Main Control Room.
12 november, 11:54 Het contact met Rosetta wordt zometeen hopelijk hersteld na een aantal uren radiostilte. De livestream gaat weer van start.
12 november, 11:19 Marco Langbroek meldt op Twitter dat er in het stuwraketje op Philae een membraan moet worden doorgeprikt, en dat onduidelijk is of dat wel of niet gelukt is. Dus wellicht werkt het wél. De thruster moet Philae in balans houden en tegen de komeet drukken wanneer de twee harpoenen worden uitgegooid om de lander te verankeren.
12 november, 10:12 De eerste data van Philae komen al over twee uur binnen. Ook de foto’s worden verwacht voordat Philae om 17.00 uur CET op de komeetkern gaat landen.
12 november, 10:08 De Civa-camera op Philae neemt nu afscheidsfoto’s van Rosetta. 10 jaar waren ze samen.
12 november, 10:05 Yes! Philae op weg naar komeet 67P
12 november, 10:04 Kort gejuich in de Main Control Room bij ESOC: gelukt of niet?
12 november, 09.58 De spanning stijgt, hoewel Matt Taylor net nog lachend door de press room liep.
12 november, 9.53 Om 14.00 uur vanmiddag worden de eerste Osiris-foto’s verwacht van de afdaling van Philae, als alles goed is gegaan. Nog 10 minuten tot de bevestiging.
12 november, 9:37 Philae is nu los van Rosetta, als het goed is. Om 10:03 de bevestiging.
12 november, 9:34 All systems are go, de eerste instrumenten op Philae zijn aangezet, en het is nu wachten op de separatie.
12 november, 9:25 Philae wordt om 9:35 uur losgelaten op een hoogte van 22,5 km boven de komeet met een snelheid van 0,18 meter per seconde. De afdaling duurt 7 uur. De robotverkenner (ter grootte van een koelkast) is helemaal op zichzelf (en de zwaartekracht) aangewezen. Menselijk ingrijpen is niet meer mogelijk; alle commando’s zijn al verstuurd.
12 november, 9:27 Meer over het probleem met het stuwraketje op Philae dat moet voorkomen dat de lander wordt teruggeduwd in de ruimte wanneer de harpoenen worden uitgeworpen hier.
12 november, 9:22 Het loskoppelen van Philae vindt plaats om 9:35 uur, maar omdat het radiosignaal met de bevestiging er ruim 28 minuten over doet om de aarde te bereiken, weten we pas om 10.03 of het is gelukt.
12 november, 8:06 Vanuit de Main Control Room: FINAL GO for delivery. De commando’s zijn verstuurd!
12 november, 7:58 De lander is al aangezet, net als een aantal instrumenten. Ook camera Shiva wordt aangezet om tijdens de afdaling een goodbye-foto te kunnen nemen.
12 november, 7:52 Verder nog geen details over het probleem met de thruster op Philae.
12 november, 7:47 Nog één GO/NO-GO te gaan; als de laatste GO niet komt, wordt de landing uitgesteld (aantal weken).
12 november, 7:41 De landing wordt riskanter nu. Philae moet zich met ijsschroeven vastzetten.
12 november, 7:36 Er waren problemen met de cold-gasthruster op de lander Philae, maar nu is alles OK.
12 november, 7:35 De derde GO werd bijna niet gegeven. Er waren problemen met de lander. Maar iets later kwam de GO toch. Details volgen later.
12 november, 7:25 Goedemorgen vanuit ESA’s vluchtleidingscentrum ESOC in Darmstadt. Over een paar minuten horen we of Rosetta groen licht krijgt om het landertje Philae los te laten en te laten landen op komeet 67P.
11 november, 10:08 Klinkt het landen op een komeet je alssciencefiction in de oren? Dan ben je niet de enige.
Inhakend op de hype, maakte ESA in samenwerking met de grafische guru’s van Platige Image de korte sciencefictionfilm Ambition. Het resultaat is spectaculair, en kun je hier bekijken.
11 november, 10:05 Wil je een schaalmodel van komeet 67P op je schoorsteenmantel zetten? Dat kan! Het enige dat je nodig hebt, is een 3D-printer.
11 november, 10:04 Afgelopen september werd de landingsplek van Rosetta bekend gemaakt. Lees het nieuws hier nog eens terug.
11 november, 10:02 Benieuwd hoe het tot nu toe verlopen is met Rosetta? Lees dan het vorige liveblog, toen de satelliet voor het eerst in een baan om de komeet kwam.
Lees verder: