Neuroloog Gert Jan Lammers onderzoekt de werking van ghb op kinderen met de slaapstoornis narcolepsie. Het middel blijkt een gunstig effect op patiënten te hebben.
Gammahydroxideboterzuur, vooral bekend als de rapedrug ghb, wordt momenteel in medicinale vorm getest bij kinderen met de slaapziekte narcolepsie. Het gaat om een internationaal onderzoek waar acht Nederlandse kinderen aan meedoen. Gert Jan Lammers, neuroloog aan het Leids Universitair Medisch Centrum en medisch hoofd van het Slaap-Waakcentrum Sein te Heemstede, bekommert zich om deze kinderen.
Wat houdt narcolepsie in?
‘Bij narcolepsie treden versnipperd over de dag verschijnselen op die gewoonlijk verankerd liggen in de slaap, waaronder onbedwingbare slaapaanvallen, kataplexie en hypnagoge hallucinaties.’
‘Kataplexie is eigenlijk de normale verlamming die in je droomslaap optreedt, maar dan met behoud van bewustzijn. Door die spierverslapping, lijkt het voor buitenstaanders alsof iemand flauwvalt. Positieve gevoelens kunnen zo’n aanval uitlokken; mensen worden dus letterlijk slap van het lachen.’
‘Ook hebben mensen dromen die zo levensecht zijn dat het lijkt alsof het daadwerkelijk is gebeurd. Deze hypnagoge hallucinaties ontstaan als je droomt terwijl je nog half wakker bent.’
'Stel een leeftijdsgrens in voor euthanasie bij psychisch lijden'
We moeten terughoudender zijn met het aanbieden van euthanasie bij psychisch lijden, stelt psychiater Jim van Os. Vooral bij jonge mensen.
Kunt u een voorbeeld geven van zo’n hypnagoge hallucinatie?
‘Een patiënt vertelde ooit dat hij de dag na een begrafenis een vriendin opbelde, want hij wilde haar nog even nageven hoe mooi hij haar toespraak vond om er vervolgens tijdens het telefoongesprek achter te komen dat hij alles had gedroomd, inclusief het overlijden van de gezamenlijke vriend.’
U wilt kinderen met narcolepsie ghb voorschrijven. Ghb is toch een drug?
‘Ghb is een lichaamseigen stof waarmee je mens en dier onder narcose kunt brengen, maar in een lage dosis werkt het slaapverwekkend. In de jaren zeventig werd het voor het eerst onderzocht bij mensen met slaapstoornissen. Dat was nog voordat recreatieve gebruikers het middel ontdekten. Twee van de twintig proefpersonen reageerden extreem goed op het middel, beiden bleken narcolepsie te hebben.’
Ghb als slaapmiddel is dus al eventjes bekend. Waarom nu dit onderzoek?
‘Narcolepsie lijkt bij kinderen toe te nemen. Veel onderzoekers zien een link met het vaccin tegen de Mexicaanse griep of de griep zelf, maar ik heb daar mijn twijfels over. In Scandinavië groeit het aantal narcolepsiegevallen het hardst en daar is het meest gevaccineerd. Maar in China wordt helemaal niet ingeënt en ook daar neemt het toe.’
Hoe kan een slaapmiddel kinderen met slaapaanvallen helpen?
‘Bij narcolepsie verdwijnen cellen die de hersenstof hypocretine produceren. De cellen bevinden zich in het midden van de hersenen en fungeren als regisseur van het slapen en waken. Hierdoor hebben narcolepsiepatiënten niet alleen moeite wakker te blijven, maar lukt ook het doorslapen niet goed. Ghb verbetert de slaapkwaliteit en op de lange termijn verminderen ook de slaapaanvallen.’
Ligt misbruik of verslaving niet op de loer?
‘Om overdag wakker te blijven, krijgen mensen met narcolepsie vaak ook stimulerende middelen. Van zowel ghb als stimulantia is bekend dat ze bij misbruik verslavend kunnen zijn. Interessant genoeg zien we bij narcolepsiepatiënten geen verslaving optreden. Ook muizen waar hypocretinecellen zijn vernietigd, vertonen geen verslavingsgedrag. Maar als we het stofje in hun brein spuiten, zijn ze wel verslaafd te maken. De ongevoeligheid voor verslaving lijkt dus een bijvangst van die verdwijnende hypocretinecellen.’
‘Ghb is als medicijn alleen geregistreerd voor patiënten met narcolepsie en die ziekte kunnen we objectief vaststellen met een ruggenprik.’
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees ook: