Misschien heb je weleens gelezen dat een mannenbrein je meer geld laat verdienen. Of dat vrouwenhersenen beter zijn in multitasken. Maar er bestaat helemaal niet zoiets als een vrouwen- of mannenbrein.
Het eerste onderzoek naar geslachtsgerelateerde verschillen in de volledige hersenpan laat zien dat de meeste mensen een mengsel van mannelijke en vrouwelijke herseneigenschappen hebben. Het onderzoek steunt het idee dat een indeling op basis van geslacht in veel situaties betekenisloos is.
‘Het bewijs dat menselijke hersenen niet in twee afzonderlijke klassen zijn in te delen is nieuw, overtuigend en enigszins radicaal’, zegt psycholoog Anelis Kaiser van de universiteit van Bern in Zwitserland.
Volgens onderzoeksleider Daphna Joel van de Tel Aviv University in Israël is het een aloud idee dat mensen ofwel een vrouwelijk, ofwel een mannelijk brein hebben. ‘De theorie is dat zodra een foetus testikels ontwikkelt, die testikels testosteron uitscheiden, wat het brein vermannelijkt’, zegt ze. ‘Als dat waar zou zijn, zouden er twee typen hersenen bestaan.’
‘Er komt een moment dat we een grieppandemie niet kunnen voorkomen’
Ron Fouchier staat aan de frontlinie in de strijd tegen de griep. Met nieuwe vaccins wil hij ons beschermen tegen toekomstige pandemieën.
Om die theorie te testen, zocht Joel met haar team naar verschillen in hersenscans genomen van 1400 mensen met een leeftijd tussen 13 en 85 jaar. Het team keek naar variatie in de grootte van zowel de hersengebieden zelf als de verbindingen daartussen. In totaal identificeerden de onderzoekers 29 hersengebieden die bij mannen en vrouwen gemiddeld in grootte verschillen. Daaronder vallen onder andere de hippocampus, die betrokken is bij het geheugen, en de onderste voorhoofdswinding, waarvan gedacht wordt dat die een rol speelt in risicomijdend gedrag.
Continuüm
Toen de onderzoekers echter de individuele hersenscans bestudeerden, zagen ze dat maar heel weinig mensen alle herseneigenschappen hebben die je op basis van het geslacht zou verwachten. Afhankelijk van de exacte definitie, hadden tussen 0 en 8 procent van de mensen ‘volledig mannelijke’ of ‘volledig vrouwelijke’ hersenen. ‘De meeste mensen bevinden zich ergens in het midden’, zegt Joel.
Dat betekent dat geslachtsverschillen in hersenstructuur weliswaar bestaan wanneer een gemiddelde over veel mensen wordt genomen, maar dat een individueel brein vrijwel altijd heel anders is, met een mengsel van eigenschappen. ‘Er zijn niet twee typen hersenen’, zegt Joel.
Hoewel de onderzoekers alleen naar de structuur van het brein keken en niet naar het functioneren ervan, suggereren hun resultaten dat we ons allemaal in een continuüm bevinden van eigenschappen die traditioneel als typisch mannelijk of vrouwelijk worden gezien. ‘Het onderzoek voorziet ons van biologische argumenten voor iets dat we al een tijdlang weten: dat geslacht niet tweeledig is’, zegt Meg John Barker, psycholoog aan de Open University in het Britse Milton Keynes.
De resultaten zullen voor velen, waaronder ook wetenschappers, nog altijd als een verrassing komen, zegt Bruce McEwen van de Rockefeller University in New York. ‘We beginnen langzaam de complexiteit te begrijpen van wat we traditioneel als mannelijk en vrouwelijk hebben aangeduid. Dit onderzoek is de eerste stap in die richting’, zegt hij. ‘Ik denk dat het de gedachten van veel mensen zal veranderen.’
Ruimtelijk inzicht
Markus Hausmann van de Britse Durham University is daarentegen niet verrast door de bevindingen. Hij onderzoekt geslachtsgerelateerde verschillen in cognitie, zoals of mannen zoals algemeen wordt aangenomen beter ruimtelijk inzicht hebben dan vrouwen.
‘Te midden van alle soorten ruimtelijke vaardigheden, vinden we er heel weinig die afhankelijk zijn van het geslacht’, zegt Hausmann. ‘We hebben ook ruimtelijke vraagstukken geïdentificeerd waarbij vrouwen beter zijn dan mannen. Het zwart-witte idee van een mannelijk of vrouwelijk brein is duidelijk te simpel.’
Ondanks aanhoudende stereotyperingen zijn meisjes ook niet slechter dan jongens in bètavakken zoals wiskunde. ‘Mensen zijn getrouwd met het idee dat het geslacht in hoge mate gerelateerd is aan verschillende bekwaamheden of carrièrekeuzes’, zegt Margaret McCarthy, die geslachtsgerelateerde verschillen in de hersenen onderzoekt aan de University of Maryland in Baltimore, VS. ‘Dit onderzoek bestrijdt het idee dat deze uitkomsten voortkomen uit biologische verschillen, in plaats van uit culturele verwachtingen.’
Scheiden
Als een neurowetenschapper een brein in handen gedrukt zou krijgen, zou die zonder extra informatie nog altijd kunnen raden of het aan een man of een vrouw toebehoorde. Mannenhersenen zijn bijvoorbeeld groter en hebben meestal een hoger aantal ‘mannelijke’ eigenschappen. Maar de nieuwe resultaten impliceren dat het onmogelijk is om puur op basis van geslacht te voorspellen hoe het mengsel van herseneigenschappen bij iemand eruitziet.
Joel ziet een toekomst voor zich waarin mensen niet routinematig alleen op basis van geslacht worden ingedeeld. ‘We scheiden voortdurend jongens van meisjes en mannen van vrouwen’, zegt ze. ‘Dat is niet alleen politiek, maar ook wetenschappelijk verkeerd.’
Andere wetenschappers denken niet dat dat ooit mogelijk zal zijn. Volgens hen zal het voor ons, als seksueel voortplantende soort, altijd van eminent belang zijn om het biologische geslacht van iemand te identificeren.
Desondanks kunnen de nieuwe resultaten volgens Barker veel mensen helpen de niet-tweeledige aard van geslacht te begrijpen. ‘We moeten een stuk zorgvuldiger nadenken over hoeveel gewicht we geven aan geslacht als definiërend kenmerk van mensen, en stoppen met ernaar vragen in situaties waar het simpelweg niet relevant is’, zegt hij.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees ook: