De Melkweg is continu in beweging. Niet alleen draait ons thuisstelsel om zijn centrum, het blijkt daarnaast ook kleine golvende of zuigende bewegingen te maken. Welke krachten deze onverwachte beweging veroorzaken, is nog een mysterie.
De Melkweg maakt een golfbeweging. Dat meldt een internationale onderzoeksgroep van sterrenkundigen in het vakblad Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. De groep gebruikte voor hun ontdekkingen metingen van het zogeheten Radial Velocity Experiment (RAVE) dat een half miljoen sterren rond de zon in kaart heeft gebracht. Uit die gegevens blijkt dat dat de Melkweg twee typen bewegingen maakt. De eerste is de al bekende rotatie om het zwarte gat in het centrum van ons sterrenstelsel. De tweede was een tot voor kort volkomen onbekende beweging loodrecht op het galactisch vlak – het vlak waarin de meerderheid van de massa van de Melkweg ligt.
De sterrenkundigen brachten de snelheden in kaart van sterren die bewogen in een driedimensionale regio rond de zon. Die regio had een straal van 6500 lichtjaar – een afstand die vanaf de zon grofweg een kwart van de afstand tot het centrum van de Melkweg beslaat. De onderzoekers bestudeerden een groep rode reuzensterren die bijna allemaal even helder zijn. Door vervolgens te meten hoe helder het licht nog is wanneer dat aankomt bij een telescoop, konden de astronomen de afstanden tot deze sterren en vervolgens ook de snelheden van deze sterren vaststellen. Door de gegevens van de metingen met de RAVE te combineren met eerder gedane metingen, konden de onderzoekers op die manier rekenen met gegevens van ruim 72.000 sterren.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
De analyse van die bewegingen leert dat de Melkweg naast de vertrouwde draaiing om het centrum, ook kleine golvende of zuigende bewegingen maakt. Door die beweging worden sterren naar binnen en naar buiten geslingerd. Ons thuisstelsel gedraagt zich daardoor als een enorme vlag die wappert langs het galactisch vlak. Aan dat chaotische golfpatroon moeten krachten uit verschillende richtingen ten grondslag liggen, maar de bron van die krachten is vooralsnog een mysterie.
‘Vroeger dachten we dat de Melkweg een stabiel en tijdonafhankelijk systeem was’, zegt co-auteur Amina Helmi van de Rijksuniversiteit Groningen in een persverklaring. ‘Maar nu zien we dat er processen gaande zijn die we nog niet zo goed begrijpen, en die leiden tot deze complexe patronen die we niet hadden verwacht. We willen de driedimensionale modellen van de Melkweg nu verder verfijnen om de snelheidsverdeling van sterren in de Melkweg werkelijk te kunnen doorgronden.”