Pasadena, Ca. (VS) – Jupiter's beroemde grote rode vlek, een storm met een doorsnede van tweemaal de Aarde, doorbreekt het patroon van horizontale strepen op de planeet Jupiter. Het NASA-ruimtevaartuig Cassini fotografeerde deze maand de grote planeet vanaf een afstand van 78 miljoen kilometer.


Cassini is een project waarin NASA, ESA en de Italiaanse ruimtevaartorganisatie samenwerken. Het Jet Propulsion Laboratory een afdeling van het California Institute of Technology in Pasadena, verzorgt voor NASA de coördinatie van de vlucht. Terwijl het ruimtevaartuig op weg is naar Saturnus, levert het nieuwe informatie over de reuzenplaneet op.

Een nieuw staatsieportret van de planeet Jupiter.

De nieuwe kleurenafbeelding van Jupiter is samengesteld uit drie afbeeldingen, in respectievelijk het blauwe, groene en rode deel van het spectrum. Verschillen in de chemische samenstelling van wolkendeeltjes zorgen voor verschillende kleuren. De wolkenpatronen wijzen op de fysische omstandigheden – op- en neergaande stromingen – waarin de wolken ontstaan. De blauwe gebieden zijn waarschijnlijk wolkenloos, slechts bedekt door een sluier hoog in de atmosfeer.
De grote rode vlek (onder, rechts van het midden) is een gigantische storm die al driehonderd jaar in de jupiteratmosfeer woedt, met aan de rand winden met een snelheid van bijna vijfhonderd kilometer per uur. Ten noorden van de vlek toont de nieuwe afbeelding een turbulent gebied dat is ontstaan door de atmosferische stromingen rondom de vlek. De helderwitte vlekken in dit gebied zijn onweersbuien, die het ruimtevaartuig Galileo eerder aan de nachtzijde van Jupiter heeft gefotografeerd.

Cassini fotografeerde Jupiter in blauw (links), ultraviolet (midden) en infrarood licht.

Zolang de Cassinicamera’s beelden van Jupiter opleveren, kunnen onderzoekers op Aarde daarmee proberen een driedimensionaal beeld te verkrijgen van het ontstaan van wolken en hun verdere gedrag in de atmosfeer. Daartoe maakt Cassini afbeeldingen met diverse filters. Afbeeldingen gemaakt bij verschillende golflengten leveren uiteenlopende informatie over de gebeurtenissen in de jupiteratmosfeer. Cassini heeft drie afbeeldingen gemaakt in respectievelijk blauw, infrarood en ultraviolet licht. De blauwe opname (links) komt sterk overeen met het beeld dat Jupiter door een telescoop op Aarde oplevert. De heldere wolkenbanden bestaan vermoedelijk uit ammonia-ijsdeeltjes. De donkere banden bevatten deeltjes met een onbekende samenstelling. De beelden in ultraviolet en infrarood zijn bijna elkaars negatief. De ultraviolette afbeelding (midden) laat zien hoe sterk de jupiteratmosfeer ultravioletlicht verstrooit. Slechts de sluiers hoog in de atmosfeer steken duidelijk af. De infraroodafbeelding toont vooral het methaan, dat rijkelijk aanwezig is op jupiter, en dat zeer sterk infrarood licht absorbeert.
In december nadert Cassini de reuzenplaneet tot op tien miljoen kilometer. Dan zal dit ruimtevaartuig de nachtzijde van de planeet bekijken. Cassini zal dan uitgebreid de onweersbuien volgen en hun levensduur meten. De komende maanden kunnen we nog meer opnamen bij diverse golflengten verwachten die uitsluitsel geven over de gebeurtenissen in de atmosfeer van de reuzenplaneet.

Erick Vermeulen