Kan de ziekte van Alzheimer overgedragen worden van mens op mens? Misschien wel, door een medische ingreep die in de jaren tachtig verboden werd – maar sommigen zeggen dat er geen direct bewijs is.
John Collinge van het University College London en zijn collega’s keken naar de hersenen van acht mensen die op jonge leeftijd geïnjecteerd zijn met groeihormonen – een behandeling die tussen 1958 en 1985 zo’n 1800 mensen in het Verenigd Koninkrijk kregen. Het hormoon werd uit de hypofysen van dode donoren gehaald. Later bleek dat deze donoren de ziekte van Creutzfeldt-Jakob (CJD) herbergden. De acht ontvangers kregen via het hormoon ook CJD en stierven hier vervolgens aan.
Uit nieuw onderzoek van hun hersenen blijkt nu dat zes van de acht mensen amyloïde-plaques hadden, die ook voorkomen in de hersenen van mensen met Alzheimer – ook al stierven ze tussen hun 36e en 51e, ver voor deze ziekte zich normaal manifesteert. Collinge denkt dat de moleculen die deze plaques veroorzaken via het gedoneerde groeihormoon aan de ontvangers werden gegeven. Hij zegt dat de donoren waarschijnlijk niet alleen CJD hadden, maar ook Alzheimer.
‘Pijn werkt verschillend bij mannen en vrouwen’
Mannen en vrouwen ervaren pijn op een verschillende manier. Artsen moeten zich hier meer van bewust zijn, stelt Esmeralda Blaney Davidson.
Onverwacht gevolg?
De onderzoekers bevestigden dat geen van de zes ontvangers genen hadden die bekendstaan om het veroorzaken van vroege Alzheimer, wat de aanwezigheid van de plaques zou hebben verklaard. Ze keken ook naar de hersenen van 116 andere mensen die gestorven zijn aan CJD of gerelateerde ziekten, maar die geen besmet groeihormoon hadden ontvangen. In deze hersenen konden ze geen bewijs vinden van het amyloïde-eiwit. Dat impliceert dat de verschijning van amyloïde-plaques geen onverwacht gevolg is van het ontwikkelen van CJD.
Het team vond bij mensen die gestorven zijn aan Alzheimer wel amyloïde-eiwit in de hypofyse, de klier waar het groeihormoon wordt aangemaakt. Besmetting zou dus mogelijk zijn als het groeihormoon uit de hypofyse wordt gehaald en geïnjecteerd in een gezonde ontvanger.
Het goede nieuws is dat het onwaarschijnlijk is dat de ziekte zich kan verspreiden in bloed, bijvoorbeeld door transfusies of operaties.
Sommige onderzoekers, zoals Mathias Jucker van het Deutsches Zentrum für Neurodegenerative Erkrankungen, twijfelen echter of dit nieuwe onderzoek überhaupt laat zien dat de groeihormooninjecties Alzheimer hebben veroorzaakt. Alle zes patiënten overleden aan CJD, dus je kunt niet zeggen dat ze Alzheimer zouden hebben gekregen als ze niet aan CJD waren overleden. Daarnaast had geen van hen klonteringen van tau-eiwit in de hersencellen, een belangrijk kenmerk van de ziekte van Alzheimer. Ook heeft Collinges team de monsters van het groeihormoon dat in de patiënten was geïnjecteerd niet kunnen analyseren om te bevestigen of ze amyloïde-eiwitten bevatten.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees ook: