Het is zover, de Cool Challenge zit erop! In dit bericht deel ik mijn voorlopige conclusies en het gesprek dat ik had met de onderzoeker wiens initiatief mij dertig maal de rillingen bezorgde.
Sommigen vreesden dat uw proefkonijn de handdoek in de ring had gegooid. Het experiment zou misschien, zoals geformuleerd door een volger op Twitter, in het water zijn gevallen. Niets is minder waar.
Samen met de maand januari behoren inmiddels dertig succesvolle koudedouchebeurten van negentig seconden per stuk tot het verleden. Is koud douchen een wondermiddel gebleken?
‘Er komt een moment dat we een grieppandemie niet kunnen voorkomen’
Ron Fouchier staat aan de frontlinie in de strijd tegen de griep. Met nieuwe vaccins wil hij ons beschermen tegen toekomstige pandemieën.
Zie hier de glorieuze laatste douchebeurt waarmee ik de Cool Challenge afsloot:
Gezondheid
Ten eerste een korte bespiegeling op het punt van de gezondheid. Ik ben de maand januari niet geheel ongeschonden doorgekomen. Het kan een keelontsteking zijn geweest, een verkoudheid of lichte griepinfectie. In ieder geval sukkelde ik met een nogal pijnlijke keel en een algeheel zwak gestel.
Doorgaans grijp ik niet snel naar de inhoud van mijn medicijnkastje, maar in dit geval heb ik meermaals verlichting moeten zoeken in de vorm van paracetamol en ibuprofen. Halverwege de week was ik helaas dermate gehavend dat ik een dag ziek thuis ben gebleven.
Ochtendmens
De dertigdaagse uitdaging heeft me niet omgetoverd tot ochtendmens. Het koude douchen geeft weliswaar een korte, tijdelijke oppepper, maar meer dan een kwartier plezier heb ik hier ’s ochtends over het algemeen niet aan beleefd. Hoewel het zorgt dat je gelijk wakker bent, ebt dit gevoel vrij snel weg. Een halfuur forensen met de trein doet het gevoel al helemaal de das om. Daarnaast heb ik helaas ook geen verandering kunnen bespeuren in mijn energieniveau gedurende de dag.
Gewenning
Moet ik dan alle vragen waarmee ik het experiment inging min of meer negatief beantwoorden? Gelukkig niet. Je lichaam raakt namelijk weldegelijk enigszins gewend aan een koude douche. En na verloop van tijd merkte ik dat een koude beproeving in sommige gevallen ook echt iets oplevert. Hoewel het koude douchen in de ochtend voor mij niet werkte, kon koud douchen later op de dag erg aangenaam zijn.
Mentale stabiliteit
Om plezier te beleven aan het koude douchen moet je mentaal stabiel zijn. Dat wil zeggen, je moet rustig blijven onder de koude waterstraal en je er niet aan ergeren. In de ochtend kan me veel verweten worden, behalve mentale stabiliteit – noem het een licht ochtendhumeur. Daarom werkte het een stuk beter als ik ’s middags of ’s avonds koud douchte, bijvoorbeeld vlak na het werk of na een potje sporten. Het gaf me dan een fijne energieboost waarmee ik vrolijk de rest van de avond tegemoet trad.
Een enkele keer overviel me zelfs een gevoel van euforie, waarbij vermoedelijk de onder de douche aangemaakte adrenaline een rol speelde. Nog nagloeiend van de druppels ijswater die even daarvoor mijn huid beroerden, stond ik op een avond midden in mijn woonkamer met het gevoel dat ik een stuk of tien zwaar opgefokte Arnold Schwarzeneggers met speels gemak van me af zou kunnen slaan.
IJsmens
Tot zover de balans na een maand Cool Challenge. Halverwege het experiment sprak ik Geert Buijze, dankzij wie dit initiatief het levenslicht zag. Hij is als orthopedisch chirurg verbonden aan het Slotervaart Ziekenhuis in Amsterdam. Ik vroeg hem waar de inspiratie voor het onderzoek vandaan kwam. ‘Wim Hof kruiste mijn orthopedische wereld op een congres. Hij gaf daar op de voor hem kenmerkende manier een inspirational speech. Sindsdien is het effect van kou op het menselijk lichaam een persoonlijke hobby geworden.’
Doelstelling
Waar ik zelf drie vragen had bij het ingaan van het onderzoek, focust de Cool Challenge in eerste instantie op een enkele factor. ‘Door metingen aan het lichaam van Wim Hof weten we dat zijn immuunsysteem anders werkt dan dat van andere mensen’, zegt Buijze.
Hof beweert dat hij controle kan uitoefenen op zijn autonome zenuwstelsel, dat onder meer de reactie van het lichaam op ziekmakers regelt. Buijze wil daarom kijken of normale stervelingen minder vaak ziek worden wanneer ze zich dagelijks blootstellen aan kou. ‘We kijken of de weerstand verbetert. Dit meten we op een simpele manier. Via een vragenlijst registreren we het ziekteverzuim van de deelnemers.’
Vragenlijst
Als rechtgeaard wetenschapsjournalist vraag je jezelf bij elke studie af hoe gedegen de onderzoeksmethode in elkaar zit. Nu is al bij aanvang duidelijk dat je de Cool Challenge niet kunt vergelijken met onderzoek zoals in de quantummechanica, maar toch. Buijze benadrukt daarom dat het om een subjectief en oriënterend onderzoek gaat. ‘Een hoop aspecten kunnen we niet controleren. We staan niet bij de mensen onder de douche. We weten dus niet zeker of ze zich houden aan de voorgeschreven tijd en netjes de hele periode afmaken. Het onderzoek heeft als doel kijken of mensen er baat bij hebben. Ik denk dat men weinig reden heeft om de eigen ervaring te verdraaien. We gaan uit van het goede in de mens.’
Vervolgonderzoek
Als de resultaten aangeven dat het koud douchen een lager ziekteverzuim teweeg heeft gebracht bij de deelnemers dan volgt objectiever onderzoek. ‘We kunnen bijvoorbeeld kijken naar verschillen in de aanwezigheid van cytokines in het lichaam van mensen die wel of niet koud douchen. Dit zijn eiwitten die een belangrijke rol spelen in de immuunrespons. Een interessante vraag is of het lichaam een andere reactie vertoont wanneer een virus wordt geïntroduceerd.’
Nooit meer ziek
De vraag rest wat de eigen ervaring van Buijze is met koud douchen. Hij begon er tweeënhalf jaar geleden mee. ‘Voor mij werkt het. Ik voel me wakkerder en fitter. Of het ook een effect heeft gehad op mijn weerstand durf ik niet te zeggen. In al die tijd heb ik me in ieder geval niet ziek hoeven melden.’
Tot slot wil Buijze nog wat kwijt over de sceptische verhalen die de rondte doen over Wim Hof. Sommige mensen zien de koudekunstenaar als een kwakzalver. ‘Ik sta niet voor honderd procent achter zijn aanpak, maar ik bewonder hoe hij de wetenschap betrekt bij wat hij doet. Als een van de weinigen die dit soort claims maakt, laat hij zijn beweringen toetsen. Dat is waar het voor mij als onderzoeker om draait. Nemen we bijzondere effecten waar? Prima. Dan gaan we die op een wetenschappelijke manier toetsen. Met de Cool Challenge dragen we hier een steentje aan bij.’
De haan kraait…
Victorie. Hoe afwezig, klein of groot het voordeel van koud douchen ook moge zijn, het heeft mij in ieder geval een gevoel van trots opgeleverd dat ik het eind van de Cool Challenge heb gehaald – zonder ook maar een dag te hebben overgeslagen. Of dit doorzettingsvermogen mijn keelontsteking uiteindelijk in de hand heeft gewerkt of juist in hevigheid heeft doen afnemen, zal een raadsel blijven. Voorlopig zie ik even af van verdere koude douches in de ochtenden. Een incidentele ijskoude verfrissing als recept voor een euforische start van de avond hou ik erin.
U hoort weer van mij wanneer de onderzoeksresultaten van de Cool Challenge bekend zijn. Tot dan, adieu.
Lees ook: