De Brexit heeft veel kwalijke gevolgen, maar elk nadeel heeft zijn voordeel. Als het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie verlaat, is dat niet noodzakelijk een ramp voor het milieu.
Elke inwoner die zich druk maakt om luchtvervuiling of koolstofuitstoot heeft waarschijnlijk gestemd voor blijven in de EU. Voorafgaand aan de stemming was de heersende opinie dat als het VK zich losmaakt, dat slecht nieuws zou zijn voor het milieu.
Dat zou ook best het geval kunnen zijn. Maar wanhoop niet: er zijn vijf manieren waarop een Brexit juist voordelig kan zijn voor het milieu.
Dossier: Zo sport je slimmer
In het dossier 'Zo sport je slimmer' duiken we diep in sportkwesties. Ontdek wat de slimste manier is om fit(ter) te worden.
1. Het VK kan EU-wetten niet langer afzwakken
De grootste zorg van milieuactivisten is dat het VK na een Brexit korte metten zal maken met tal van wetten, handelend over zaken die variëren van luchtvervuiling en wildbehoud tot recycling. Drie van die wetten, waaronder een richtlijn die het lozen van ongezuiverd rioolwater in zwemwater verbiedt, zullen zeker verloren gaan als het VK de EU verlaat.
Veel Britse parlementsleden en bedrijven willen echter dat het VK in de interne EU-markt blijft. Als het VK net als Noorwegen een nieuwe regeling zou treffen, zou het nog steeds gebonden zijn aan vrijwel alle EU-wetten, maar daar geen zeggenschap meer over hebben.
Dat klinkt misschien als een slechte zaak, maar de afgelopen jaren heeft het VK veel milieumaatregelen van de EU geblokkeerd of afgezwakt. David Cameron blokkeerde bijvoorbeeld een poging om regels te introduceren die frackers beletten het milieu te vervuilen of te veel aardbevingen op te wekken. Toekomstige EU-milieuwetten zouden weleens strenger kunnen zijn als het VK geen zeggenschap heeft.
2. Het schrappen van het GLB is gunstig voor wilde dieren
Bijna de helft van het EU-budget wordt besteed aan het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), dat zo’n vier miljard euro per jaar verdeelt over grondbezitters in het VK. Om voor deze subsidie in aanmerking te komen, hoeft grond niet daadwerkelijk bebouwd te worden. Grond hoeft alleen maar kaal gehouden te worden, zodat het klaar is voor plantgroei en begrazing. Dat systeem heeft als gevolg dat ongebruikte grond die wilde dieren van waardevolle leefgebieden zou kunnen voorzien, vaak kaal gehouden wordt.
Veel mensen nemen aan dat de Britse regering na een Brexit zakken met geld gaat verspreiden onder grondbezitters, zoals sommige Leave-campagnevoerders beloofden. Zware financiële tijden kunnen er echter toe leiden dat de regering deze subsidies vermindert of zelfs volledig afschaft.
Dat kan het voor veel boeren moeilijk maken hun bedrijf voort te zetten. Degenen die doorgaan, worden waarschijnlijk gedwongen om intensievere en minder diervriendelijke landbouwpraktijken uit te voeren. Maar belangrijker is dat het einde van het GLB ervoor kan zorgen dat er meer leefgebieden voor wilde dieren komen, omdat grondbezitters niet langer geprikkeld worden om gebieden geschikt voor dieren kaal te houden.
3. Het falende koolstofhandelssysteem kan hersteld worden
De pond is niet het enige ding waarvan de waarde zakt. De kosten om onze atmosfeer met kooldioxide te vervuilen, zijn ook gekelderd na de Brexit-stemming.
Britse politici waren uitermate gewillig de EU te overtuigen van het opzetten van het Europees systeem voor emissiehandel (ETS) in 2005. Dat systeem stelt grote uitstoters zoals energiecentrales in staat om vervuilingsrecht te kopen. Het is de bedoeling dat het ETS het basismechanisme vormt voor een afname van koolstofuitstoot in de EU, maar het systeem faalt. Het heeft een uitstootprijs opgeleverd die te laag en te wisselvallig is om significante uitstootafname te bewerkstelligen. De recente val van de prijs na de Brexit is eens te meer een voorbeeld van de mankementen van het systeem.
Wat we nodig hebben om langetermijninvesteringen in uitstootverminderende technologie aan te moedigen, is een geleidelijk stijgende prijs van vervuiling. Hoewel het VK na een Brexit nog altijd deel kan uitmaken van het ETS, zal het zijn invloed verliezen. Zonder Britse inmenging is er een grotere kans op broodnodige hervormingen.
4. Het VK kan de vruchten plukken van genbewerking
Stel dat je twee variëteiten gewassen hebt. De ene groeit goed en heeft een hoge opbrengst, maar moet gedrenkt worden in pesticiden om hem tegen ziekte te beschermen. De andere is minder begeerlijk, maar wel immuun tegen ongedierte.
Combineer de twee variëteiten en je krijgt het beste van twee werelden. Met conventionele foktechnieken duurt dit echter decennia, wat miljoenen kost. Maar met nieuwe genbewerkingstechnieken kunnen we een losse eigenschap – zoals schimmelresistentie – nu binnen een jaar aan een gewas toevoegen.
De resultaten van genbewerking zijn vaak niet te onderscheiden van die van gewoon fokken. Dat heeft sommige landen doen besluiten dat voor genbewerkte organismen niet dezelfde restricties zouden moeten gelden als voor organismen die door genetische aanpassing genen van andere soorten bevatten.
De EU twijfelt hier al jaren over. Als het VK vertrekt, wordt het vrij om genbewerkte organismen te creëren, cultiveren en consumeren – waaronder organismen die ontwikkeld zijn om een kleinere ecologische voetafdruk te hebben.
Het VK zou zelfs zijn deuren kunnen openen voor genetisch bewerkte organismen in het algemeen. Het land is al lange tijd voorstander van de technologie, maar werd steeds tegengehouden door de EU.
5. Klimaatactie zal doorgaan
Bekrachtiging van het Parijs-klimaatakkoord is gecompliceerder geworden, omdat de EU namens al zijn lidstaten tekende. Onderhandelingen zullen nodig zijn als het VK op eigen houtje verder gaat.
Belangrijker dan formele bekrachtiging is echter dat landen doorgaan hun uitstoot te beperken. Het VK heeft in de Climate Act van 2008 al beloofd de uitstoot in 2050 met 80 procent te hebben verminderd. Dat akkoord heeft niets te maken met de EU. Hoewel het VK het afgelopen jaar een hele reeks aan groene initiatieven heeft teruggedraaid, moet het volgens de wet nog altijd voldoen aan een verzameling interimdoelen die onderdeel zijn van de Climate Act.
Ten slotte bestaat de angst dat het resultaat van het Brexit-referendum zorgt voor een wereldwijde economische neergang. Dat zou leiden tot lagere koolstofuitstoot, net zoals de financiële crisis van 2008 deed. Vooruit, het is niet echt de meest gewenste manier om uitstoot te verminderen, maar we doen ons best alles van de zonnige kant te bekijken.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees ook:
- Hond werd jager door klimaat
- Kunnen rechtbanken de wereld beschermen tegen klimaatverandering?
- Driekwart extreem warme dagen komt door klimaatverandering
- Aarde wordt minimaal 1,6 graden warmer