Als ik je de dingen hoor uitleggen, klinkt het altijd zo lachwekkend eenvoudig.’ Dat verzucht dokter Watson regelmatig als Sherlock Holmes een misdaad oplost met zijn opmerkzaamheid en deductievermogen.

MastermindIn de praktijk valt het nabootsen van de meesterdetective echter niet mee. Wie net zo scherp als Holmes wil zijn, kan te rade bij het boek Mastermind, van de Amerikaanse publicist Maria Konnikova. Volgens Konnikova delen wij een aantal onvolmaaktheden in ons denkgedrag met dokter Watson. We laten ons onbewust beïnvloeden door irrelevante omgevingsprikkels en onderbouwen ons oordeel slecht. Net als Watson zien we situaties bijvoorbeeld onterecht rooskleuriger bij mooi weer. Daarentegen neemt Holmes zijn omgeving aandachtiger waar en baseert zijn oordeel op feiten. Hij stelt wel vast dat het mooi weer is, maar schenkt daar bewust geen aandacht aan. Als een mindfulness-goeroe negeert hij irrelevante prikkels en verhoogt hij zijn opmerkzaamheid voor relevante details. Konnikova betoogt dat we vaker Holmes-gewoontes moeten inzetten en onze innerlijke Watson kunnen onderdrukken.

De instructies in Mastermind kunnen je daarbij helpen, maar Konnikova geeft wel toe dat je Sherlock Holmes onmogelijk kunt evenaren – al was het maar omdat Holmes altijd de juiste achtergrondkennis paraat lijkt te hebben. Met Mastermind op zak word je dus geen meesterdetective. Evengoed is het boek, dankzij de vlot geschreven inzichten in onze psyche, ook interessant voor wie geen Holmesfan is.