De vogelsoort ornaatelfjes laat een opmerkelijk gedrag zien. De moeder leert haar kinderen in het ei een ‘wachtwoord’. Met dit wachtwoord vragen de uitgekomen kuikens om eten.
Ornaatelfjes (Malurus cyaneus) komen voor in zuidelijke Australië. De moeder zingt tijdens het broeden een broedzang met een speciale noot erin. Alleen de kuikens die de noot herhalen in hun vraag voor eten, krijgen voedsel. Gedragsbioloog Sonia Kleindorfer van het Flinders-universiteit in Australië en haar team ontdekten het muzikale wachtwoord. Zij publiceerden hun resultaat in het vakblad Current Biology.
‘Invasieve exoten bestrijden doet meer kwaad dan goed’
Het is doorgaans geen goed idee om invasieve exoten te bestrijden, stelt Menno Schilthuizen. Daarmee vertraag je het natuurlijke proces.
De ornaatelfmoeder broedt 15 dagen op haar eieren. Op de negende en tiende dag van het broeden begint zij met het te horen brengen van haar speciale noot. Als de eieren uitkomen, stopt zij met het herhalen van de broedzang. Zodra de uitgekomen kuikens het speciale wachtwoord herhalen, begint de moeder met het vetmesten van haar kinderen. De vader leert ook om zijn kinderen aan de speciale zang te herkennen. Op opnamen die de wetenschappers maakten van de broedende ornaatelfjes hoorden zij dat iedere ornaatelfmoeder een eigen broedzang heeft.
Krakers
De ornaatelfjes gebruiken de techniek om indringers te slim af te zijn. De Horsfields bronskoekoek legt in het nest van ornaatelfjes ook zijn ei. Hij doet dat voordat de ornaatelf zelf eieren heeft gelegd. De ornaatelf legt daarna bovenop het koekoeksei haar eieren. Het koekoeksjong komt alleen drie dagen eerder uit het ei dan ornaatelfjes. Daarop gooit hij brutaal de andere eieren uit het nest. De ornaatelfjes verliezen zo hun nageslacht. Dankzij het wachtwoordentrucje kan het koekoeksjong geen misbruik maken van zijn stiefouders.
Het koekoeksjong leert de speciale noot niet, doordat hij eerder uit het ei komt. In de twee dagen dat hij de broedzang hoort, pikt hij de specifieke noot niet op. Dat komt hem duur te staan. Wanneer zijn adoptiemoeder niet de juiste toon hoort, krijgt hij geen voedsel. Als de moeder niets anders hoort dan alleen het koekoeksjong, laat ze het nest achter. Op een andere plek met een nieuwe nestje probeert zij het opnieuw.
Elske Krikhaar
Afbeelding: Wikimedia Commons
