Eén druppel bloed kan genoeg zijn om kanker vast te stellen. De Amsterdamse onderzoekers spreken van een revolutionaire doorbraak.
Foto: Mats van Soolingen
Onderzoekers van VUmc hebben een techniek ontwikkeld die kanker in een vroeg stadium kan opsporen in slechts één druppel bloed. Niet alleen wordt met de methode de kanker gevonden, de onderzoekers kunnen ook zien welke type kanker het is en waar de tumor in het lichaam zit.
Meer kans op overleving, minder kosten
‘Dit vinden wij een revolutionaire doorbraak,’ zegt hoogleraar Tom Würdinger (37), die het onderzoek van het Cancer Center Amsterdam leidt. ‘Patiënten bij wie de ziekte in een vroeg stadium van de tumor wordt ontdekt, hebben een veel betere prognose. De kans op overleving neemt daarmee iets toe, en de kosten van de zorg nemen gigantisch af doordat je veel minder lang hoeft te behandelen.’
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
Würdinger en zijn team publiceren het onderzoek vandaag in het wetenschappelijke internationale blad Cancer Cell. Inmiddels hebben ze de test onderzocht op het bloed van in totaal duizend patiënten met twaalf verschillende soorten kanker. In 95 tot 100 procent van de gevallen had de test het bij het rechte eind. Bij darmkanker was de uitkomst zelfs bij alle gevallen goed. Bij hersentumoren was de test minder accuraat, met een score van 85 procent, maar dat is nog altijd veel beter dan de in 2014 gepresenteerde bloedtest van een internationaal onderzoeksteam waarbij kanker met behulp van dna wordt opgespoord.
Bloedplaatjes
De onderzoekers richtten zich op de bloedplaatjes. Een doorbraak is dat de bloedplaatjes ook informatie bevatten over waar in het lichaam de tumor zit – dat kon tot dusver niet. ‘Bloedplaatjes krijgen zo’n uniek kenmerk mee dat wij kunnen zeggen: borstkanker, longkanker, darmkanker.’
Zelfs in het vroegste stadium van de tumor is de test positief, zegt Würdinger. De techniek toont ook uitzaaiingen aan. ‘Als het een uitzaaiing is in het brein, dan kunnen we precies aangeven waar die vandaan komt, bijvoorbeeld uit de borst. Dat is voor de arts heel handig, want dan heeft hij een leidraad.’
Perfecte test
Dat de test uitgerekend op hersentumoren – een van de agressiefste kankersoorten – minder nauwkeurig is, vindt Würdinger ‘balen’ – hij is tenslotte hersenonderzoeker. Hij heeft er wel een verklaring voor: ‘Hersenen sluiten zich af van de rest van ons lichaam om geen virussen en bacteriën toe te laten. Die afscheiding noemen we de bloed-hersenbarrière. We denken dat die ervoor zorgt dat er een iets minder goede informatievoorziening is van de hersentumor naar de bloedplaatjes. Uiteindelijk willen we naar een perfecte test.’
Würdinger, die naast zijn werk voor het VUmc ook nog een aanstelling heeft bij de Amerikaanse universiteit Harvard, werkt nu door aan de test zodat die over een paar jaar op de markt kan komen. Hij wil de test goedkoper, nog nauwkeuriger en laagdrempeliger maken. ‘Als het zich bewijst, kan het de bestaande kankerscreeningstesten vervangen.’
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder:
- Hans Clevers: ‘Wie kanker krijgt, heeft vooral grote pech’
- Waarom mannen vaker kanker krijgen
- Bril maakt kankercellen zichtbaar
- Molecuul zorgt dat kankercellen exploderen
Dit artikel verscheen ook in Het Parool.