Met TNT en een bak puin gaat een geoloog aan de University of Buffalo na hoe vulkanische kraters ontstaan.
Zodra de explosieve lading ontploft, komt een grote hoeveelheid grof gravel omhoog en verspreidt zich rondom. Als het grovere puin weer op de bodem is beland, resteert een stofwolk die traag oplost waarna de ontstane krater in het zicht komt.
Diverse malen herhaalde geoloog Greg Valentine dit experiment, met uiteenlopende combinaties van explosieven en in plaats van gravel ook met kalksteen en asfalt. Die ontploffingen moeten hem inzicht geven in de kracht van de explosies die optreden zodra magma in contact komt met grondwater. Daarbij ontstaan de zogenoemde maarkraters.
Hoe gevaarlijk zijn supervulkanen?
In het verleden stortten zogeheten supervulkanen de aarde meermaals in een desastreuze ‘vulkanische winter’. Gaat dat opnieuw gebeuren?
Maarkraters vormen een karakteristiek element in het landschap van de Duitse Eifel. Sommige bevatten meertjes, andere zijn opgedroogd. De kracht van de explosies waarbij die in het vulkanische landschap zijn ontstaan, is moeilijk in te schatten. Daarmee onderscheiden de maarkraters zich van meteorietenkraters, waar diameter en volume inzicht geven in grootte en richting van het invallende gesteente. Dat geldt duidelijk niet voor maarkraters, zag Valentine, nadat hij op diverse diepten explosieven liet ontploffen. Het is gemakkelijk om uit het formaat van de maarkrater de kracht van de explosie te overschatten, concludeert hij, als je aanneemt dat de krater ontstaat door één ontploffing in plaats van meerdere explosies.
Daarentegen zag hij dat de vorm van de ontstane krater en de afstand waarop magma, as en ander puin valt een veel preciezere graadmeter voor de kracht van de uitbarsting vormen. De verspreiding van materiaal was bij het eerste experiment tot bijna twintig meter van de krater. Bij diepere ontploffingen zag hij puin minder ver van de krater vallen. Daarbij ontstond een stofwolk die Valentine vergelijkt met de aswolk die na de vulkaanuitbarsting in IJsland in 2010 het vliegverkeer over de Atlantische Oceaan hinderde.
Valentine ziet de eerste experimenten vooral als een belangrijke vingeroefening, maar de resultaten zijn zo verrassend dat ze nu al een publicatie in Geophysical Research Letters opleveren. Preciezere experimenten moeten beter inzicht in het ontstaan van maarkraters geven. Er liggen nog veel meer ontploffingen in het verschiet.
