Op 146 lichtjaar van de aarde bevindt zich een hoogst eigenaardig stersysteem. In het centrum staat een dubbelster waar een tweede dubbelster omheen draait. Daartussenin is een ring van stof en gas die onder een heel vreemde hoek staat.
Het stof en het gas van dit systeem, dat luistert naar de naam HD 98800, maakt deel uit van een schijf die mogelijk planeten produceert in een soort kosmische kraamkamer. Deze schijf ligt niet in hetzelfde vlak als de centrale sterren, maar staat er juist loodrecht op (zie afbeelding hieronder).
Het volledige systeem is nog verwarrender. Stel je twee ringen voor die in de lucht gehouden worden; de ene bungelt aan de andere. Dit zijn de banen van de centrale sterren. De protoplanetaire schijf draait daaromheen, als een hoelahoepel die over de ringen geplaatst is, evenwijdig aan de grond. Het buitenste sterrenpaar gaat boven de hoepel uit en komt eronderdoor om zijn baan te voltooien (zie afbeelding hieronder).
Europees-Japanse satelliet gaat wolken onderzoeken om klimaatmodellen te verbeteren
Ondanks hun ogenschijnlijke alledaagsheid is er nog veel onbekend over wolken en hun invloed op ons klimaat. De Europees-Japanse Earthcaresatelliet mo ...
‘Ik vermoed dat de buitenste dubbelster ervoor zorgt dat de schijf niet groter kan zijn’, zegt Grant Kennedy van de universiteit van Warwick in het Verenigd Koninkrijk. Hij gebruikte de ALMA-telescoop in de Chileense Atacama-woestijn om een beeld van het systeem te maken. ‘Als de schijf veel groter zou zijn, dan zou de buitenste dubbelster materiaal weghalen.’
Beide dubbelsterren trekken met hun zwaartekracht aan de schijf, wat de vreemde oriëntatie deels verklaart. ‘Je kunt het vergelijken met een hoepel die op de grond valt, een tijdje op en neer wiebelt en uiteindelijk plat komt te liggen’, zegt hij. (In deze vergelijking zweeft de hoepel dus niet in de lucht, zoals bij de vorige hoelahoepvergelijking).
Chaotisch
Volgens Kennedy zouden planeten die hier eventueel gevormd worden deze bizarre configuratie niet lang overleven, omdat ze geen stabiele baan kunnen houden. In theorie kan de schijf wel een planeet bevatten die elke drie jaar om de binnenste sterren heen draait. De binnenste sterren voltooien op hun beurt jaarlijks één baan om elkaar heen. Op een planeet met een schuine as zouden de seizoenen beïnvloed worden door beide bewegingen, aldus Kennedy.
‘Op zo’n planeet zou je soms twee schaduwen hebben, en soms een of twee sterren aan de horizon. Een beetje chaotisch is het er wel’, zegt hij.
Het onderzoek is verschenen in het vakblad Nature Astronomy