Een vreemde gedachte: je ziet jezelf nooit zoals anderen je zien. Je neemt jezelf alleen waar in spiegels, op foto’s en op video – projecties van jezelf. Maar nu hebben Zweedse neurowetenschappers een manier bedacht om toch een out of body experience te ervaren.
Je bent je altijd min of meer bewust van de positie van je lichaam. Je beweegt zonder te kijken je hand naar een jeukende plek en weet de locatie van je benen ten opzichte van je objecten om je heen. Dit wordt gezien als een belangrijk onderdeel van ons zelfbewustzijn.
Om te ontdekken hoe het brein dit bewustzijn teweegbrengt, zette neurowetenschapper Arvid Guterstam een bijzonder experiment op.
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
Guterstam liet vijftien mensen een schermpje voor hun ogen dragen en plaatste ze onder een hersenscanner. Verderop in dezelfde kamer bevond zich een pop met een camera op zijn hoofd. De beelden van die camera waren te zien op het scherm voor de ogen van de proefpersoon onder de scanner. Op die manier keken de proefpersonen vanuit het perspectief van de pop.
Illusie van uittreding
Vervolgens streelden de onderzoekers tegelijk de arm van de proefpersoon en de arm van de pop. De combinatie van zien en voelen vanuit het perspectief van de pop creëerde een illusie van uittreding uit het lichaam. Door pop en proefpersoon op verschillende momenten aan te raken kon de illusie doorbroken worden.
De onderzoekers vergeleken de hersenactiviteit terwijl de illusie actief was met de activiteit buiten de illusie om.
Zo ontdekten ze welk hersengebied ons bewust maakt van de locatie van ons lichaam, en ons het gevoel van bezit van ons lichaam geeft – de cortex congularis posterior. Dat gebied zit diep in het midden van het brein, richting de achterkant van het hoofd.
Dit gebied was al in verband gebracht met emoties, geheugen en leren. En verstoorde functie van het gebied met depressie en schizofrenie. Guterstam: ‘We kunnen erachter komen wat er in de hersenen gebeurt bij stoornissen als schizofrenie, als we weten welke hersengebieden ons zelfbewust maken van ons lichaam. In zulke aandoeningen wordt de waarneming van het lichaam verstoord.’
Ook kan het onderzoek inzicht geven in ervaringen van uittreding uit het lichaam, waarbij mensen zichzelf vaak van boven zien. ‘Daarbij draait het lichaam, zodat je jezelf van boven ziet ook al lig je op je rug. Dat gevoel van rotatie is interessant’, aldus Guterstam.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees ook: