Den Burg (NL) – Een expeditie rond Afrika brengt een nieuwe zeewervel boven water.


Onderzoekers aan boord van het schip Pelagia van het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) hebben in de oceaan ten zuidwesten van Zuid-Afrika onverwacht een bijzondere rechtsdraaiende wervel ontdekt.
De expeditiegangers merkten de enorme draaikolk bij toeval op. Ze waren nog metingen aan het verrichten terwijl het schip al voorbij het eigenlijke onderzoeksdoel, een Agulhas-wervel, voer. Die wervels draaien steeds linksom.
Aan de rand van zo'n wervel ontstaan vaak tegengesteld draaiende kolken, cyclonen genoemd. Als je met een tuinslangwater in een emmer water spuit, gebeurt iets vergelijkbaars: er ontstaan twee kolken die beide een andere kant op draaien. Buiten de draairichting is ook de vorm van de wervels verschillend. Het water van de cyclonen staat in het centrum ongeveer een halve meter lager dan aan de rand, terwijl de Agulhas-ringen een bobbel vormen op het zeeoppervlak.
Deze zeekolken ontstaan door een botsing van twee waterstromen. De eerste kronkelt door de zeestraat tussen Mozambique en Madagaskar. Deze waterstroom gaat naarmate hij zuidelijker komt steeds harder slingeren. Onder Zuid-Afrika botst dit water met de stroming rond Antarctica, die de slinger dwingt om te buigen naar het oosten. De slinger vormt nu een cirkel en door het 'tuinslangeffect' ontstaat een tweede, tegendraads draaiende wervel.
De exacte oorsprong van de zeekolken is nog een gok. Temperatuurgevoelige satellietbeelden kunnen in de toekomst meer opheldering bieden, aangezien het water vanuit het poolgebied niet zo zout is en erg koud, terwijl de stroming uit de Rode Zee en de Perzische Golf warmer is en erg zout.

Jocelyn Berdowski